76 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Mehmet AKÇAAL
75
b) Şekle Aykırılığın Sonuçları
Borçlar Kanununun 264 üncü maddesinin ikinci fıkrasının ilk
cümlesine göre,
“ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi, yazılı şekilde yapıl-
madıkça geçerli olmaz”.
Bu hükümden de anlaşıldığı üzere, kanunî şekle
tâbi olan ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi, söz konusu şekle uyul-
maksızın akdedilmişse geçersizdir. Şekle aykırılık hâlinde geçersizli-
ğin türünün ne olacağına ise söz konusu hükümde yer verilmemiştir
61
.
Ancak, öğreti
62
ve uygulamaya
63
hâkim görüş uyarınca, bu durumda
geçersizliğin türünün kesin hükümsüzlük (butlan) olduğunu kabul et-
mek mümkündür.
Nitelikli yazılı şekle tâbi olmanın bir gereği olarak, aynı sonucun
sözleşmede belirtilmesi gereken hususlar bakımından da kabulü ge-
rekmektedir
64
. Buna göre, söz konusu hususların yer alması da bir ge-
çerlilik şartıdır. Dolayısıyla, bu hususlardan herhangi biri sözleşmede
belirtilmediği takdirde sözleşme geçerli olmaz
65
.
Bir görüşe göre, Borçlar Kanununun 265 inci maddesinde ödeme
süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmeler bakımından
kabul edilen güvence ödeme süresi bir yıl veya daha az olan sözleşme-
ler bakımından öngörülmemiştir. Bu gerekçeyle 5 inci bentte sayılan
hususun, yani taksitleri kabule yetkili bankanın kısa süreli ön ödemeli
taksitle satış sözleşmesinde yer almamasının sözleşmenin geçersizliği-
ne sebep olmaması gerekmektedir. Bu görüşe göre, aynı durum Borç-
lar Kanununun 269 uncu maddesi bakımından da söz konusudur. Bu
61
Şekle aykırılık hâlinde geçersizliğin türünün ne olacağı hakkında öğretide yer
alan tartışmalar için bkz., Eren, 289 vd.; Ayan, Mehmet, Borçlar Hukuku, Genel
Hükümler, 7. Baskı, Konya 2012, s. 138-139.
62
Tunçomağ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. I, 6. Baskı, İstanbul
1976, s. 236; Oğuzman, M. Kemal / Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku, Genel Hü-
kümler, C. 1, 10. Baskı, İstanbul 2012, s. 155-156; Tekinay, Selâhattin Sulhi, Borçlar
Hukuku, 4. Baskı, Ankara 1979, s. 111; von Tuhr, Andreas, Borçlar Hukukunun
Umumi Kısmı, (Çev. Cevat Edge), 2. Baskı, Ankara 1983, s. 232; İnan, Ali Naim,
Borçlar Hukuku, Genel Hükümler Ders Kitabı, Ankara 1979, s. 143; Aybay, Aydın,
Borçlar Hukuku Dersleri, İstanbul 1975, s. 27.
63
HGK. 22.5.1996, E. 1996/278 K. 1996/403 (Kazancı Bilişim – İçtihat Bilgi Bankası),
(Erişim Tarihi: 18.11.2012).
64
Borçlar Kanununun 264 üncü maddesinin gerekçesinde de sözleşmede belirtilme-
si gereken hususların “zorunlu hususlar” olduğu açıkça ifade edilmektedir.
65
Bucher, I, 168-169; Kılıçoğlu, 106, 108; Ayan, Borçlar, 143. Ayrıca, söz konusu do-
kuz zorunlu husustan herhangi birinin sözleşmede yer almamasının sözleşmenin
hükümsüzlüğüne yol açacağına ilişkin görüş için Zweifel, 1307.