478 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Ali Rıza GÜDER
477
Eğitim hakkı, giyindiği dini sembol nedeniyle okulundan ih-
raç edilmiş öğrenciler tarafından ileri sürülebilir. Ayrıca, ebeveynler
eğitimin kendi dini ve felsefi yargılarına göre verilmesini talep etme
hakkına sahiptirler. Bununla birlikte, devlet “eğitim sisteminin dini ve
mezhepsel tarafsızlığını korumak” adına ve okullarda “dini harmoni-
yi muhafaza etmek” amacıyla din, inanç ve vicdan hürriyetini sınır-
layıcı tedbirlere başvurabilir.
74
Yukarıda ifade edildiği gibi Prof Ruth
Wedgwood, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi
Hudoybergano-
va v. Uzbekistan davasındaki
kişisel görüşünde “devletin
pedagojik fak-
törleri
dikkate alarak dini sembollerin giyinilebilmesini sınırlayabile-
ceğini” öngörmüştür.
75
AİHM Büyük Daire,
Leyla Şahin
kararında
76
din
ve inanç özgürlüğünün ifadesinde “kamu düzeninin korunması; top-
lumsal barışın sağlanması ve gerçek dini çoğulculuk ihtiyacına atıfta
bulunur ve bu menfaatlerin demokratik toplumun yaşayabilmesi için
olmazsa olmaz olduğunu tespit eder.”
Din, inanç ve vicdan hürriyeti ancak kamu düzeni, sağlığı, güven-
liği, toplumun moral değerleri ve başkalarının hak ve özgürlüklerinin
korunması amaçlarıyla, toplumsal bir ihtiyacın gerektirdiği durumlar-
da ve amaçla orantılı olmak şartıyla sınırlanabilir.
77
Bu sınırlamanın
gerekliliğini ispat yükümlülüğü elbette devlete aittir. Sonuç olarak,
dini sembollerin giyinilmesi hususunda ispatlanabilir vakalardan zi-
yade
spekülasyon ve varsayıma
dayalı sınırlamalar elbette bireyin din,
inanç ve vicdan hürriyetinin ihlali anlamına gelecektir.
78
74
Dahlab v. Switzerland, supra n. 9
75
UN Human Rights Committee, Hudoyberganova v. Uzbekistan Communication
No. 931/2000
76
supra n. 40
77
See Siracusa Principles on the Limitation and Derogation Provisions in the
International Covenant on Civil and Political Rights, E/CN.4/1985/4, Annex,
para. 10.
78
See Board of Experts of the International Religious Liberty Association, Guiding
Principles Regarding Student Rights to Wear or Display Religious Symbols (15
November 2005), Principles Nos. 6 and 7, available at
www.irla.org/documents/reports/symbols.html.