473 / 533
Kamu Görevlilerinin Dini Sembol Taşıyabilmesinin Sınırları; Eski Bir Tartışma ve ...
472
Kamu hizmeti verenlerin görevleri sırasında
görünür bir şeklide
dini sembol giyinebilmelerinin
devletin tarafsızlığı
konusunda tartışma
yaratacağı diğer bir alan
yargı hizmetidir.
Bu bağlamda, yargıç karar
alırken subjektif açıdan kişisel önyargı ve peşin hükümden arınmış
olmalı; objektif bakış açısına göre ise tarafsızlığına ilişkin
makul şüphe
yaratacak yaklaşımlardan kaçınmalıdır.
58
Yargı hizmetinin tarafsızlığı değerlendirilirken görünümün (visi-
bility/appearance) önemini vurgulamak için belki de
Başyargıç Lord
Hewart’ın
bilge sözleri yeterlidir;
“
… uzun davalar dizisi göstermektedir ve nispiden de öte mut-
lak bir önemdedir ki adalet sadece gerçekleşmemeli fakat gerçekleş-
tiği açıkça ve şüphesiz bir şekilde
görülmelidir.(justice should not only
be done, but should manifestly and undoubtedly be seen to be done.)
Bu so-
runun cevabı
gerçekte ne olduğuna değil görünürde ne olduğuna bağlıdır.
Adaletin işleyişine uygunsuz bir müdahele olduğu konusunda
şüphe
dahi yaratacak
hiçbir şey yapılmayacaktır.
”
59
Bu yaklaşım/çağrı AİHM içtihadında karşılığını bulmuştur ; Mah-
keme,
Piersack v. Belqium
kararında adil yargılamaya ilişkin yaklaşımın
sadece subjektif testle değerlendirilemeyeceğini ifade ederek bu bağ-
lamda
görünümün (appearance) dahi mutlak bir öneme sahip olabileceğini
öngörmüş ve
tarafsızlığa sahip olmadığı konusunda makul bir şüphe
var olan yargıçın davadan çekilmesi gerektiğini belirtmiştir. Söz konu-
su olan mahkemelerin demokratik bir toplumda
kamuya telkin etmeleri
gereken güven duygusudur
.
60
Amerikan Anayasa Mahkemesi, kendi hu-
kuk sisteminin her zaman, adaletsizlik
görüntüsünü dahi
engellemek
için çaba gösterdiğini ve “fonksiyonunu en iyi şekilde yerine getirmek
için adaletin
görünür de dahi
gerçekleştiğini sağlaması” gerektiğini ifa-
de eder.
61
58
Findlay v. the UK, Judgment of 25 February 1997, p. 73
59
R v Sussex Justices, Ex parte McCarthy ([1924] 1 KB 256, [1923] All ER Rep 233)
60
Judgment of 1 October 1982, p. 30; Sander v. the UK, Judgment of 9 May 2000,
p.22; supra n. 26, 33 : kamu görevlilerinin, görevlerini dürüst, tarafsız ve etkin bir
şekilde yerine getirdiklerine ilişkin kamuya güven duygusu telkin etmeleri ge-
rektiği konusu Goldman v. Weinberger davasında ve Avrupa Konseyi’nin bahsi
geçen tavsiye kararında ayrıntılı bir şekilde tartışılmıştı.
61
In Re Murchison, 349 U.S. 133, 136 (1955) ; Offutt v. United States, 348 U.S. 11, 14
(1954) ; Ex parte Bryant, 682 So. 2d 39, 41 (Ala. 1996) : “Adaletin görüntüsü, en az