110 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Fatma KARAKAŞ DOĞAN
109
leri ifade etmek mümkündür. Böylelikle mahkumların oy hakkından
yoksun bırakılması genel oy ilkesinin bir istisnası
4
olarak karşımıza
çıkmaktadır.
2. Mahkumların Oy Hakkının Kısıtlanması
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Siyasi Haklar ve Ödevler”
başlıklı dördüncü bölümünde yer alan m.67/5’e göre, silah altında bu-
lunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm gi-
yenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kulla-
namazlar.
5
Anayasa’nın ilk halinde ceza ve tevkif evlerinde bulunan
tutuklu ve hükümlülerin oy kullanamayacağı kabul edilmiş idi. Bu
hüküm, 1995 tarihli Anayasa değişikliği ile yeniden düzenlenmiş ve
ceza infaz kurumunda bulunmakla birlikte henüz mahkumiyet hük-
mü kesinleşmemiş olanların oy kullanması sağlanmıştır.
6
Anayasa’da yapılan 2001 tarihli değişiklik ile taksirli bir suçtan
mahkum edilmiş olan ve ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler
oy kullanma yasağı kapsamından çıkartılmış böylelikle oy kullanma-
ları yasaklanmış olan kategori daraltılmıştır.
7
Kasıtlı bir suçtan mah-
kum edilmiş ve halen ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin
oy hakkı bulunmadığı kabul edilmiştir. Buna paralel olarak, Seçimle-
rin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunu m.7’de
oy kullanamayacaklar arasında hapis cezasının infazı için ceza infaz
kurumunda bulunan hükümlüler sayılmıştır.
8
4
Genel oy ilkesinin en kapsamlı istisnası olarak cinsiyete ve ırka dayalı ayrımcılığı
anımsamak gerekir. Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınlar, 19. Yüzyılın
sonlarından itibaren oy kullanmaya başlamışlardır.,
http://www.bianet.org/ka-din/siyaset/12753-dunyada-kadinlarin-oy-hakki (6.2.2014)
5
Anayasa m.67/5 “(Değişik: 23/7/1995-4121/5 md.; 3/10/2001-4709/24 md.)
Si-
lah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm
giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy kullanılması ve oyların sayım ve dökü-
münde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu
tarafından tespit edilir ve görevli hakimin yerinde yönetim ve denetimi altında
yapılır.”
6
http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/1982ilkson.pdf(12.1.2014)
7
Barış Bahçeci, “1982 Anayasası Döneminde Çoğulcu Demokrasi Açısından Millet-
vekili Seçimi Hukukunda Karşılaşılan Sorunlar”, AÜHFD Yıl:2005, C.54, Sayı:3,
388.
8
Oy kullanamıyacak olanlar: