115 / 413
Mahkumların Oy Hakkı AİHM’nin Söyler v. Turkiye Kararı ile Yüksek Seçim Kurulu...
114
kimlikten ve üyelikten yoksun bırakma tehlikesi taşıyan oy kullanma
hakkından yasaklanma gibi tedbirler, mahkumun sorumluluk duy-
gusunu geliştirmeyecek aksine zayıflatacaktır. Oy kullanma, sosyal
sorumluluğun ve demokratik değerlerin öğrenilmesi sürecine katkı
sunmaktadır dolasıyla bu haktan yoksun bırakmak, cezanın amacı
ve toplumla bütünleşmeyi sağlayıcı infaz politikaları ile uyumlu de-
ğildir.
22
Kanada Yüksek Mahkemesinin kararından sonra mahkum
olunan hapis cezasının süresi ne olursa olsun 18 yaşını doldurmuş
olmak koşulu ile tüm vatandaşların oy hakkına sahip olduğu kabul
edilmiştir.
23
Oy hakkı ve genel oy ilkesi, BM Medeni ve Siyasal Haklar Söz-
leşmesi m.25 altında güvence altına alınmıştır. Hükme göre her va-
tandaş, Sözleşmenin 2.maddesinde yer alan ayrımlara makul olmayan
sınırlamalara tabi olmaksızın, seçmenlerin iradelerini serbestçe ifade
etmelerini güvence altına alan, gizli olarak oy verilen, genel ve eşit oya
dayanan ve belirli aralıklarla yapılan dürüst seçimlerde oy kullanma
ve seçilme hakkına sahiptir.
24
II. AİHM KARARLARINDA MAHKUMLARIN OY HAKKI
1. AİHS’de Oy Hakkı
Oy hakkının esasları ülkelerin iç hukuklarında düzenlenmiş ol-
makla birlikte, bireysel başvurular yolu ile AİHM tarafından ele alın-
mıştır. AİHS’nin ilk metninde oy kullanma hakkına ilişkin bir hüküm
bulunmamakla birlikte, ek 1 numaralı Protokol m.3 ile serbest seçim
hakkı güvence altına alınmıştır. Buna göre, sözleşmeye taraf devletler,
yasama organının seçiminde halkın kanaatlerinin özgürce açıklanma-
sını sağlayacak şartlar içinde, makul aralıklarla, gizli oy serbest seçim-
ler yapmayı taahhüt ederler. Genel oy ilkesini koruyucu işlevi olan bu
hüküm, taraf devletlere belirli kişi ve grupların seçme ya da seçilme
hakkını kısıtlamama yükümlülüğü getirmektedir.
25
search.aspx?i=001-126350 (24.1.2014)
22
Karagöz, 192.
23
Karagöz, 193.
24
Sözleşmenin tam metni için bkz.,
http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insan-haklari/pdf01/53-73.pdf (5.2.2014)
25
Bahçeci, 379.