TBB Dergisi 112. Sayı

TBB Dergisi 2014 (112)

Fatma KARAKAŞ DOĞAN

115

2. AİHM Kararlarında Mahkumların Oy Hakkı

AİHM, oy hakkı kısıtlanan mahkumların yaptığı bireysel başvu-

rularda konuya ilişkin yaklaşımını ortaya koymuştur. AİHM verdiği

kararlarda, Kanada Yüksek Mahkemesi ve Güney Afrika Anayasa

Mahkemesi kadar bütüncül bir yaklaşımla mahkumların oy hakkı-

nı kullanmaktan yasaklanmasını demokrasi ve AİHS ile bağdaşmaz

bulmamıştır. Aksine mahkeme kararlarında hükümetlerin geniş tak-

dir yetkisi bulunduğunu anımsatmış ancak bazı kriterler koymuştur.

Kuşkusuz Mahkeme bundan sonraki kararlarında mahkumların oy

kullanma hakkından yasaklanmasında hükümetlere tanıdığı takdir

hakkınının alanını daraltabilir ya da ya da tamamen kaldırabilir.

AİHM Hirst v. Birleşik Krallık kararında ömür boyu hapse mah-

kum edilmiş olan başvurucunun oy hakkından yasaklanmasının Söz-

leşmeye uygun olup olmadığını denetlemiştir. Mahkeme oy hakkının

demokrasi açısından taşıdığı önemi, Kanada Yüksek Mahkemesi kara-

rına atıf yaparak teyit etmiş ve Avrupa Konseyine üye bazı devletlerde

mahkumların oy hakkının sınırlandırılmadığını anımsatmıştır. Mah-

kemeye göre, sınırlama getiren devlet uygulamalarının tümü ise bazı

suç kategorileri açısından ve mahkeme kararına dayanılmak koşulu

ile oy hakkını kısıtlamaktadır. AİHM bu kararda, hükümetin oy hak-

kından yasaklamaya dair argümanın meşru olup olmadığını denetle-

miştir. Orantılılık üzerinde odaklanan Mahkeme, adil bir denge içinde

mahkumların oy hakkının yasaklanabileceğine ancak salt mahpusluk

statüsünden kaynaklanan otomatik bir yasaklamanın takdir hakkı

içinde görülemeyeceğine karar vermiştir

AİHM’nin verdiği karara rağmen, İngiltere iç hukukunda mah-

kumların oy hakkını tanıyan ulusal düzenleme yapılmamıştır. İnsan

öldürme suçundan ömürboyu hapis cezasına mahkum edilen iki ki-

şinin, 18 Eylül 2014 tarihinde İskoçya’da yapılacak olan referandum-

da oy kullanmak için yaptığı başvurunun Yüksek Mahkemece red-

dedilmesi tartışmalara yol açmıştır.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları

Bahçeci, 388-399; Karagöz, 181.

Mahkumların oy kullanması gerektiği şu cümlelerle ifade edildi; “İskoçya ül-

kesinde yerleşik olan bütün vatandaşlar, ulusun geleceği üzerinde görüş ifade

etme hakkına sahiptir..”,

prisoners-fails-ban-voting-scottish-independence, (5.2.2014)