TBB Dergisi 112. Sayı

İdare Hukukunda Yürütmenin Durdurulması Kurumunun Evrensel Normlara Uyumu

156

Giriş

Evrensel demokratik hukuk sistemlerinde kuvvetler ayrılığı ilke-

sinin bir gereği olarak yasama ve yürütme organının işlemleri, yar-

gı denetimine tabi tutulmaktadır. Devlet gücünü kullanan organlar

arasındaki ilişkilerin ‘’Denetim ve Denge’’ (check and balance) sis-

temine oturtulması, bütün çağdaş demokrasilerde vazgeçilmezdir.

Montesquieu’ya göre, kuvvetin, kuvveti durdurması yolu ile kişi hak

ve hürriyetleri, hukukun üstünlüğü ve demokratik rejim garanti altı-

na alınmaktadır

. Hukukun üstünlüğü ilkesi, dava yoluyla hak arama

özgürlüğü, adalete erişim ve etkili hukuksal koruma ilkelerini de kap-

samaktadır

Mahkemenin, temel hakların korunması konusunda üstlenmiş

olduğu görevi kamuoyu beklentilerine uygun bir şekilde gerçekleşti-

rebilmesi için, denetimin araçları önem taşımaktadır. İdarenin yargı-

sal denetiminin en önemli araçları, iptal davaları ve geçici bir hukuki

koruma tedbiri olan yürütmenin durdurulmasıdır. Yürütmenin dur-

durulması, özellikle iptal davaları açısından büyük önem taşır. İptal

davası yolu ile idarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerine karşı bi-

reyin korunması, yürütmenin durdurulması ile etkinlik kazanabilir

Geçici koruma tedbirlerinin öngörülmesindeki temel argüman,

kişi hak ve hürriyetlerinin asıl, müdahalenin ise istisna olmasıdır. Dola-

yısıyla, evrensel hukuk sistemlerinde sözleşme ve bildirgeler ile garanti

altına alınan kişi hak ve hürriyetlerine yapılan her türlü müdahalenin,

yasal dayanağa istinaden, meşru bir amaca yönelik ve demokratik bir

toplum düzeninde gerekli ve ölçülü olduğunun mahkemece belirlen-

mesi safhasına kadar teminat altındaki hakkın kullanılması gerekir. Bu

nedenle, hak arama hürriyeti ve adalete erişim hakkının vazgeçilmez

bir öğesi olan yürütmenin durdurulması, bazı durumlarda mahkeme-

ce verilecek nihai karardan daha fazla önem ve anlam taşımaktadır

Sami Akural, İdarî Yargıda Yürütmenin Durdurulması ve Yürütmenin Durdurul-

ması Kararlarının Etki ve Sonuçları,İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncele-

meler, 1976, s.116

Carol Harlow , Global Administrative Law: The Quest for Principles and

Values,s.191, The European Journal of International Law Vol. 17 no.1

Zehredin Aslan, İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması, Alfa Basım, İstanbul,

1994, s.16

Dimitrios Sinaniotis ,The Interim Protection of Individuals Before the European

and National Courts,Kluwer Law International, s.1