TBB Dergisi 112. Sayı

TBB Dergisi 2014 (112)

Mahmut ŞEN

159

ması sonucu kişilerin temel hak ve hürriyetlerinin kolayca tehlikeye

girebileceği endişesiyle, iptal davaları için idare hukukuna özgü bir

kurum olan yürütmenin durdurulması müessesesi kabul edilmiştir.

İdari yargıda yürütmenin durdurulması, davacının istemi üzerine,

yargı yerinin bir idari işlem ya da yargı kararının uygulanmasını,

dava sonuna kadar ertelemesi olarak tarif edilebilir.

Nihai kararın yargısal süreçler nedeniyle zaman alacağı durum-

larda, kişi hak ve özgürlükleri açısından telafisi güç veya giderilmesi

imkansız durumların ortaya çıkmasını önlemek amacıyla öngörülen

geçici bir hukuki koruma tedbiri olan yürütmenin durdurulması,

idari işlemin re’sen icra edilebilir ve hukuka uygun olma karinesi ile

herkes tarafından uyulma zorunluluğunu dava sonuna kadar askıya

almaktadır. Yürütmenin durdurulmasının temel mantığı, dava sonun-

da verilecek kararın tam anlamıyla uygulanma olanağını artırmanın

yanında, hak ve hürriyetlere yapılan hukuksuz müdahalenin müm-

kün olduğunca erken giderilmesinin sağlanmasıdır

İdarenin yargısal denetiminin unsurlarında farklılıklar olduğu

gibi, geçici hukuki koruma müesseselerinde de hukuk sistemleri açı-

sından yeknesak bir uygulama bulunduğundan bahsetmek zordur.

Şüphesiz ki her hukuksal sistem, toplumsal ihtiyaç ve demokrasi kül-

türünü dikkate alarak, geçici koruma tedbirlerinin şartlarını ve kap-

samını belirlemiştir.

Bazı hukuk sistemlerinde, idari işlemin telafisi güç zarara neden

olma ihtimalinin bulunduğunun mahkeme tespiti halinde, başkaca

bir şart aranmaksızın tedbir kararı verilebilmektedir. Bazı durum-

larda ise, dava konusu edilen hak ihlalinin ciddi görülmesi, geçici

tedbir kararının verilebilmesi açısından yeterli görülmektedir. Bazen

de, mahkemece belirlenecek teminat karşılığında her dava türünde

ve her şartta yürütmenin durdurulmasına karar verilebileceği kabul

edilmektir

. Bununla birlikte, Avrupa Adalet Divanı ve Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesi gibi uluslarüstü mahkemeler, devletlerin iç huku-

kunda bu şartlar belirlenirken temel haklar açısından etkili hukuksal

koruma ilkesine riayet edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Ramazan Çağlayan, İdari Yargı Kararlarının Sonuçları ve Uygulanması,seçkin

yayınevi,Ankara, 2000,s.225

Richard R.W. Brooks & Warren F. Schwartz, Legal Uncertainty, Economic Effici-

ency, and the Preliminary Injunction Doctrine, 58 Stan. L. Rev. 381, (2005), s.32