24 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Doğan ŞENYÜZ
23
Gelir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mü-
kellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı
üzerine kendisine red ve iade olunur.”
hükmüne haizdir.
Burada tevkifatların geçici niteliği üzerinde durulmuş ve nihai
vergi bulunurken mahsup edilmek suretiyle dikkate alınacağı belirtil-
miştir. Hatta hesaplanan vergiden mahsup edilmesine rağmen kalan
olursa iade esasları da düzenlenmiştir. Şüphesiz bunlar fiiliyatta be-
yanname veren ve gelirlerini bu beyannameye dâhil eden mükellefler
için geçerlidir. Sorun, geliri üzerinden vergi tevkif edilse bile mükellef
beyanname veremiyorsa veya beyanname vermekle birlikte tevkifat
konusu geliri beyannameye dâhil etme yasağı varsa ortaya çıkmak-
tadır. Çünkü mükellef beyanname vermediğinde veya beyannameye
geliri dâhil edemediğinde red ve iade müessesesinden yararlanması
mümkün olmadığından tevkif edilen vergiler mükellefin nihai vergisi
olarak kalmaktadır. Kanuni düzenlemeye göre mükellefin iade ala-
bilmesi ancak yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesine bağlanmış-
tır. Yıllık beyannamenin amacı gelirlerin bir arada görülecek şekilde
toplanması olduğuna göre, kanuni parasal sınırı geçmeyen işyeri kira
gelirleri beyannameye dâhil olmayacaklarından ve gelirin de bundan
ibaret olması halinde yıllık beyannamenin verilmeyeceği açıkça an-
laşılmaktadır. Bu durumda da işyeri kira gelirleri üzerinden ödenen
tevkifatların mahsubu ve iadesi mümkün olamamaktadır.
C. TEVKİFAT ORANININ “ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ”
BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Gelir vergisi tarifesinin ilk diliminin vergi oranı safi gelirin %15’i
olarak belirlenmiş iken, işyeri kiraları için tevkifat oranı gayrisafi irat
üzerinden BKK ile %20 olarak belirlenmiştir. Kanuni sınıra kadar olan
ve üzerinden tevkifat yapılmış
işyeri kiralarının beyan edilmesine
izin verilse veya
beyan ihtiyari tutulsa sorun yoktur. Ancak, beyana
izin verilmediğinden tevkifat oranının yüksek belirlenmesine bağlı so-
run ortaya çıkmaktadır. Sonuçta mali gücü dikkate almayan bir vergi
yüküyle karşı karşıya kalınmaktadır. Anayasa’da yer alan mali güç öl-
çütüne aykırılığın sebebi işyeri kiralarının beyan edilmemesinden mi
yoksa tevkifat oranının yüksekliğinden mi kaynaklanmaktadır. Kana-
atimizce ortaya çıkan sonuç tevkifat oranının ölçülülük ilkesi dikkate