299 / 413
Bireysel Başvuru Mekanizmasının Kabulü Sonrasında Genel Mahkemelerin ...
298
GİRİŞ
İnsan hakları; mensubiyetleri, doğuştan getirdikleri özellikleri ve
kazanılmış donanımları ne olursa olsun, bütün insanların sırf insan
olmak itibariyle sahip olduğu üstün ahlaki değere sahip bir hak tü-
rüdür.
1
Bütün insanların doğuştan sahip oldukları bu temel hak ve
özgürlüklerden yararlanma, ırk, cins, renk, cinsiyet, dil, din ve siyasal
kanaat gibi herhangi bir şarta bağlanamaz.
2
On yedinci ve on sekizinci yüzyıllarda, hem Avrupa’da hem
Amerika’da insan haklarına hizmet eden önemli gelişmeler yaşandı.
Bu dönemde İngiliz Parlamentosu tarafından çıkarılan 1688 tarihli
Haklar Bildirisi
, 1776 yılında Temsilciler Meclisi tarafından kabul edilen
Virginia Bildirgesi
ve on üç Amerikan devleti tarafından 1776 yılında
ilan edilen
Amerikan Bağımsızlık Bildirisi
insan haklarının gelişimine
önemli katkılar sundu. Bu gelişmelerden önemli ölçüde etkilenen
İnsan
ve Yurttaş Hakları Bildirisi
ise, 1789 tarihinde Fransız devrimciler tara-
fından ilan edildi.
3
Fransız İnsan Hakları Bildirisi’ne yönelik eleştiriler,
on dokuzuncu yüzyılda insan hakları fikrinin gerilemesine sebep olsa
da, Almanya’da Nasyonal Sosyalizm’in pozitif hukuku insan hakları
ihlalleri için kullanması, yirminci yüzyılda doğal hukukun ve onun
beslediği insan haklarının yeniden gündeme gelmesini sağladı.
4
İkin-
ci Dünya savaşı döneminde insan hakları konusunda meydana gelen
olumsuz gelişmeler, dünya kamuoyunda insanlık için sürekli bir barı-
şın kurulması, insanlığın diktatörlük tehlikesine ve baskılarına karşı
korunması isteğini doğurdu.
5
Bu bağlamda İkinci Dünya Savaşından
sonra, insan haklarının evrensel olarak korunması ile İkinci Dünya
Savaşına kadar vatandaşlarının haklarını çiğneyebileceği düşünülme-
yen parlamentoların işlemlerinin anayasaya uygunluğunun bağımsız
1
Mustafa Erdoğan, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, 8.baskı, Ankara 2010,
s.181
2
Yılmaz Aliefendioğlu, Anayasa Yargısı ve Türk Anayasa Mahkemesi, Yetkin
Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 1996, s.371
3
Mustafa Erdoğan, İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Orion Kitabevi, 2.baskı Mart
2011, s.128-129
4
Zühtü Arslan, Anayasa Teorisi, Seçkin Yayıncılık, 2. baskı, Ankara 2008, s.98
5
Şeref Ünal, AİHS ve İnsan Haklarının Uluslararası İlkeleri, TBMMKültür Sanat ve
Yayın Kurulu Yayınları No: 89, Ankara 2001, s.66