358 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Erdem BAFRA
357
II. ŞİRKET TÜZEL KİŞİLİĞİ ve SINIRLI SORUMLULUK
Perdenin kaldırılması doktrininin mahkemelerce uygulanmasın-
da özellikle, “şirket tüzel kişiliği”, “sınırlı sorumluluk” ve “perdenin
kaldırılması” kavramları dikkate alınarak, bu kavramlar arasında
hakkaniyete uygun bir dengenin sağlanması önem arz etmektedir.
Öncelikle ifade edilmelidir ki, bir şirket kuruluş koşullarını
5
yerine
getirdiğinde, pay sahiplerinden bağımsız olarak tüzel kişilik kazan-
makta ve bu şekilde hak ve fiil ehliyetine ve bu çerçevede alacaklı veya
borçlu sıfatına sahip olmaktadır.
6
Gerçekten, bir madeni paranın iki yüzü gibi birbirini tamamla-
yan “şirket tüzel kişiliği” ve “sınırlı sorumluluk” kavramlarının İngi-
liz mahkemelerince uygulanış biçiminin temelleri,
Salomon
davasına
dayanmaktadır. Bu nedenle, perdenin kaldırılması doktrininin mah-
kemelerce ne şekilde uygulandığına yönelik açıklamalardan önce, söz
konusu davanın içeriğine kısaca değinmek gerektiği kanaatindeyiz.
Somut olayda;
Aron Salomon (AS)
bir ayakkabı taciri gerçek kişi ola-
rak işini yıllar boyunca tek başına yürütmüştür.
AS
yıllar sonra işini
büyüterek mevcut işletmesini, kuracağı bir limited şirket bünyesine
katmaya karar vermiş ve
Salomon & Co. Ltd
şirketini kurmuştur. Şir-
ketin kurulması için yedi kurucu ortağın tescil edilmesi gerekmiş
ve bu nedenle de kendisi, karısı, dört oğlu ve kız kardeşi ile birlikte
şirketi kurarak tescil ettirmiştir. Bununla birlikte,
AS
aynı zamanda
şirket müdürlüğü görevini üstlenmiş ve önceden var olan işletmesi-
ni, şirketle yaptığı bir sözleşme çerçevesinde kurulan bu yeni şirkete
devretmiştir. Burada göz önünde bulundurulması gereken en önemli
durumlardan biri de, değeri en fazla 10.000 sterlin eden bir işletmenin,
yeni kurulan şirkete 39.000 sterlin karşılığında devredilmiş olmasıdır.
AS
’ye borcun bir kısmı olan 20.000 sterlin, esas sermaye payı verilme-
si suretiyle ödenmiş, geriye kalan kısmı için ise borçlanılarak, şirket
sermayesi üzerinde değişken malvarlığı rehni
(floating charge)
7
tesis
5
Zira; İŞK’nın (CA 2006) 9 ila 13. maddeleri arasında, şirketlerin tescil edilebilmek
için gerek sermayeye gerekse kurucu ve yöneticilere ilişkin yerine getirmeleri ge-
reken koşullar düzenlenmektedir.
6
Bkz. Ridley, s.17-18; Davies P.L.: Principles of Modern Company Law, 8th edn,
London 2008, s. 193-198; Dignam / Lowry, s. 15-17; Hannigan B.: Company Law ,
3rd edn, London 2012, s. 40-44.
7
İngiliz şirketler hukukunda, şirket alacaklılarının alacakları, şirket malvarlığı üze-
rinde tesis edilen iki tür rehinle güvence altına alınmaktadır. Bunlardan birincisi