TBB Dergisi 112. Sayı

İngiliz Mahkemelerince Şirket Tüzel Kişiliği Perdesinin Kaldırılması

360

III. PERDENİN KALDIRILMASI DOKTRİNİNİN HUKUKİ

DAYANAĞI

1.Kanun veya Sözleşme

Perdenin kaldırılması doktrini İngiliz hukukunda genelde mah-

keme kararlarında uygulama alanı bulmuş olsa da, bazı durumlarda

kanun koyucu, şirket tüzel kişiliğini göz ardı edebilmekte ve bu dokt-

rin kanunla düzenlenebilmektedir. Gerçekten, bu düşüncenin arka-

sında genellikle finansal ve mali şeffaflık kaygısı ile vergisel veya işçi

haklarına yönelik nedenler bulunmaktadır. Örneğin, İstihdam Hakla-

rı Kanunu 1996 (

Employment Rights Act 1996

), işçilerin bir grup şirket

bünyesinde bir şirketten diğerine geçiş yaptırılarak işyerlerinin değiş-

tirilmesini, grup bünyesindeki iki ayrı şirketi aynı işverenmiş gibi de-

ğerlendirerek, istihdam sürecinin kesilmeden devam ettiği şeklinde

düzenlemektedir.

Bununla birlikte, kanundan kaynaklanan bu tür nedenlere ilişkin

olarak şirket tüzel kişiliğinin varlığından kaynaklanan istenmeyen so-

nuçların, aykırılık öncesi

(ex-ante)

mi yoksa aykırılık sonrası

(ex-post)

düzenlemelerle mi önlenmesi gerektiği doktrinde tartışılmaktadır.

Kanımızca, mevzuatta istisnai olarak öngörülen bu tür durumların,

aykırılık öncesi düzenlemelerle ele alınması, hukuki belirliliğin korun-

ması açısından yerinde olacaktır. Kanundan kaynaklanan nedenlerin

yanında, bazı durumlarda da şirket tüzel kişiliğinin perdesi, genel hu-

kukun ilke ve kuralları çerçevesinde tarafların sözleşmede bu yönde

bir iradesinin bulunduğunun tespiti halinde de kaldırılabilmektedir.

Bu çerçevede; İngiliz hukukunda mahkeme kararları dışında, kanun-

da yer alan bir düzenlemeye ya da sözleşmeye dayalı olarak da perde-

nin kaldırılması söz konusu olabilmektedir.

2.Mahkeme Kararı

İngiliz hukukunda konu ile ilgili mahkeme kararlarını inceledi-

ğimizde, bir şirketin taraf olduğu hileli, muvazaalı işlemlerin ya da

grup şirketler ve/veya tek bir ekonomik birimin söz konusu olduğu,

şirketin pay sahibinin temsilcisi olarak hareket ettiğinin tespit edildiği

Ayrıntılı bilgi için bkz. Davies, s. 196-198.