57 / 413
Cevap ve Düzeltme Hakkı Çerçevesinde Haberin Gerçeğe Aykırılığı
56
I. Giriş
Basın özgürlüğü en genel ifadeyle basın kuruluşlarının ve çalışan-
larının herhangi bir baskı altında olmaksızın ve kamunun bilgisine
sundukları haberler nedeniyle herhangi bir yaptırıma uğrama endişe-
si duymaksızın haber yapabilme özgürlüğünü ifade etmektedir.
Basın faaliyeti kamuyu bilgilendirme ve aydınlatma işlevine sahip
olduğundan, bu faaliyetin özgürce gerçekleştirilebilmesi kamunun
yararınadır.
1
Bu nedenle basın özgürlüğü anayasal teminat altına alın-
mıştır. Ancak kimi hallerde kamu yararına yürütülen basın faaliyeti-
nin, anayasal koruma altında olan bir başka değere, kişilik hakkına
zarar vermesi söz konusu olabilmektedir.
2
Her ikisi de hukuken gü-
vence altına alınmış basın özgürlüğü ve kişilik hakkı menfaatlerinin
çatışması halinde, üstün nitelikte kamu yararı, kişilik hakkı ihlaline
sebep olan yayının hukuka aykırılığını ortadan kaldırabilmektedir.
3
Böylelikle, kamunun menfaati, yani basın özgürlüğü üstün tutulmak-
tadır.
4
Ancak bunun için, doktrin ve yargı kararlarında benimsendiği
üzere, (i) söz konusu yayının gerçek olması, (ii) yayında kamu yararı
bulunması, (iii) toplumsal ilginin varlığı, (iv) konunun güncel olması
ve (v) haber verilirken özle biçim arasındaki dengenin korunması şart
1
“Basına sağlanan güvencenin amacı; toplumun sağlıklı, mutlu ve güvenlik için-
de yaşayabilmesini gerçekleştirmektir. Bu durum da halkın dünyada ve özellikle
içinde yaşadığı toplumda meydana gelen ve toplumu ilgilendiren konularda bil-
gi sahibi olması ile olanaklıdır. Basın, olayları izleme, araştırma, değerlendirme,
yayma ve böylece kişileri bilgilendirme, öğretme, aydınlatma ve yönlendirmede
yetkili ve aynı zamanda sorumludur. Basının bu nedenle ayrı bir konumu bu-
lunmaktadır.” Yarg. 4. HD., 11.7.2011, 2011/7279 E., 1011/8207 K. Kitle iletişim
araçlarının fonksiyonları ve önemi hakkında bkz. Yıldız, s. 8 vd.; İçel/Ünver, s.
110 vd.
2
Kişilik hakkını temel bir hak olarak güvence altına alan anayasanın ikinci bölümü
geniş bir temel haklar listesi içermektedir. Bu bağlamda, herkesin kişiliğine bağlı,
dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahip oldu-
ğunu ifade eden anayasa, temel hak ve özgürlüklere bir anayasa normu niteliği
kazandırmıştır. Aydın, s. 44-45; Özel, Uluslararası Alanda Medya, s. 24; Aksoy, s.
92-93.
3
Salihpaşaoğlu, s. 61.
4
“Basın özgürlüğü ile kişilik değerlerinin karşı karşıya geldiği durumlarda; hukuk
düzeninin çatışan iki değeri aynı zamanda koruma altına alması düşünülemez.
Bu iki değerden birinin diğerine üstün tutulması gerektiği, bunun sonucunda da,
daha az üstün olan yararın daha çok üstün tutulması gereken yarar karşısında o
olayda ve o an için korumasız kalmasının uygunluğu kabul edilecektir.” Yarg. 4.
HD., 11.7.2011, 2011/7279 E., 1011/8207 K.