67 / 413
Cevap ve Düzeltme Hakkı Çerçevesinde Haberin Gerçeğe Aykırılığı
66
hizmet etmektedir. Daha açık bir ifadeyle, bu iki kurum farklı menfaat
dengelerini gözetmektedir.
Tazminat davasının amacı, saldırıya uğrayan kişinin bu saldırı so-
nucunda uğramış olduğu malvarlığı veya şahıs varlığı zararının telafi
edilmesidir.
38
Bu bağlamda, tazminatın konusu bir miktar para oldu-
ğundan, gerçek dışı haberler, kar amacı güden ticari işletmeler olan ba-
sın kuruluşlarının maddi kayıplar yaşamasına sebep olabilir. Bu açıdan
değerlendirildiğinde, görünürdeki gerçekliğe uygun haberler nedeniy-
le tazminat istenememesi hususunun basın özgürlüğü ile yakından
ilişkisi bulunmaktadır. Zira bir basın kuruluşunun yapacağı haberler
nedeniyle tazminat ödemek zorunda kalma endişesi duyması basın öz-
gürlüğünü baltalar. Gerçekten de basın kuruluşlarının özgürce ve ce-
surca haber yapabilmeleri için tazminat ödeme endişesi duymamaları
gereklidir. Ancak bu özgürlük, haber yapan kişilerin özen yükümlülü-
ğü ile sınırlandırılmıştır. Buna göre, basın özgürlüğünün sınırını, bir
haberi yapmadan önce haberin gerçekliğinin araştırılması kuralı çizer.
Tazminat taleplerinden farklı olarak, bir haberin görünürdeki ger-
çekliğe uygunluğunun tekzip talebini engelleyeceğini kabul etmek
mümkün değildir. Zira ortada bu tür bir kabulü gerektirecek türden
bir menfaat dağılımı bulunmamaktadır. Daha açık bir ifadeyle, maddi
gerçeğe aykırı bir habere ilişkin tekzip talebinin kanunen engellenme-
si ile basın özgürlüğünün korunduğu ileri sürülemez. Zira bir basın
kuruluşunun ileride tekzip yayınlamak zorunda kalabileceği korkusu
ile haber yapmaktan kaçınacağını ileri sürmek son derece güçtür. Ha-
berin yayınlanması ile toplum önünde tabiri caiz ise lekelenen kişi, ha-
berin gerçeğe uygun olmadığının aynı yolla duyurulması neticesinde
toplum önünde aklanmış olur.
39
Bu nedenle tekzibin yayınlanmasında
kişilik hakkı ihlal edilen kişinin önemli bir menfaati bulunmaktadır.
Oysa, görünürdeki gerçeğe uygun olsa dahi, maddi gerçeğe aykırı bir
haber verme niteliğine sahip olması ve başka bir kaynaktan iktibas edilmiş
bulunması, cevap ve düzeltme hakkının doğması yönünden önemli değildir.”
İçel, s. 723. Kanaatimizce de önem taşıyan husus verilen haberin maddi gereceğe
aykırı olmasıdır.
38
Belli, s. 91; Özel, Uluslararası Alanda Medya, s. 81.
39
Tekzip halinde haber konusunun bir kez daha gündeme gelecek olmasının ve ilk
haberi okumayan kişilerin de tekzip neticesinde söz konusu haberi öğrenme ih-
timalinin tekzibin dezavantajlarından olduğu görüşü hakkında bkz. Roberto-Ho-
fer/Hrubesch-Millauer/Roberto, Nr.18.234.