65 / 413
Cevap ve Düzeltme Hakkı Çerçevesinde Haberin Gerçeğe Aykırılığı
64
b. Tekzip İstemi Bakımından Haberin Maddi veya
Görünürdeki Gerçekliğe Uygunluğu
Hukukumuzda cevap ve düzeltme hakkı
28
dayanağını Anayasa’nın
32. maddesinden almaktadır.
29
Bu hak ayrıca 5187 sayılı Basın
Kanunu’nun 14. maddesinde de düzenlenmiştir. Buna göre,
“Süreli ya-
yınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe
aykırı yayım yapılması halinde, bundan zarar gören kişinin”
30
düzeltme ve
cevap yazısı göndererek bunun yayımını istemesi mümkündür.
31
Basında yer alan gerçek dışı haber nedeniyle kişilik hakkı zarar
gören bir kimse, çeşitli hukuki yollara başvurabilir. Ancak süreli ya-
yınlarda yer alan bir yazının olumsuz etkisinin aynı alanda ve aynı
süratle giderilmesi yalnızca cevap ve düzeltme hakkının kullanılması
ile sağlanabilmektedir.
32
Zira cevap ve düzeltme hakkı, haberden zarar
gören kişinin basın kuruluşu ile eşit silahlara sahip olmasına imkan
verir.
33
Daha açık bir ifadeyle, ilgili kişiler aynı araçlar vasıtasıyla habe-
28
İlk defa Fransız Basın Kanunu ile tanınmış olan cevap ve düzeltme hakkının ta-
rihçesi için bkz. Çiftçi, Basın Kanunu, s. 54 vd.; Tikveş, s. 69 vd.; Güzel, s. 23 vd.;
Coşkun, s. 27 vd. Cevap ve düzeltme hakkının hukuki niteliği konusunda ileri
sürülen görüşler için bkz. Özel, Uluslararası Alanda Medya, s. 78; Güzel, s. 39 vd.
29
Anayasa m. 32: “Düzeltme ve cevap hakkı, ancak kişilerin haysiyet ve şereflerine
dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeğe aykırı yayınlar yapılması hallerinde
tanınır ve kanunla düzenlenir. Düzeltme ve cevap yayımlanmazsa, yayımlanma-
sının gerekip gerekmediğine hâkim tarafından ilgilinin müracaat tarihinden itiba-
ren en geç yedi gün içerisinde karar verilir.”
30
Benzer şekilde, 5187 sayılı Basın Kanunu ile yürürlükten kaldırılan 5680 sayılı Ba-
sın Kanunu’nun 19. maddesi de, “Bir kişinin, haysiyet ve şerefine dokunan veya
kendisi ile ilgili gerçeğe aykırı hareketler, düşünceler ve sözler izafesi suretiyle
açık veya kapalı şekilde bir mevkutede yapılan yayımdan dolayı” cevap ve dü-
zeltme hakkının kullanılabileceğini düzenlemekteydi.
31
Cevap ve düzeltme hakkının düzenlendiği başka kanunlar da mevcuttur. Basılı
eserler bakımından 5187 sayılı Basın Kanunu’nda düzenlenen bu hak, örneğin,
özel radyo ve televizyon kuruluşları bakımından 6112 sayılı Radyo ve Televiz-
yonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 18. maddesinde, 2954
sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu’nun 27. maddesinde ve internet
üzerinden yapılan yayınlar bakımından 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan
Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edil-
mesi Hakkında Kanun’un 9. maddesinde düzenlenmiştir.
32
Riemer, s. 114; Çiftçi, Basın Kanunu, s. 49. Hukukumuzda bu hakkın süreli ya-
yınlarda yer alan haberlere karşı kullanılabileceği düzenlenmiştir. Böylelikle, ki-
tap ve benzeri süresiz yayınlara söz konusu olduğunda cevap ve düzeltme hakkı
kullanılamaz. Ongun, s. 131. Cevap hakkına karşı görüşler için bkz. Dönmezer, s.
317-318; Gölcüklü, s. 132.
33
Hürlimann-Kaup/Schmidt, Nr. 988; Bucher, Nr 658; Hausheer/Aebi-Müller, Nr.
15.03; Riemer, s. 114.