69 / 413
Cevap ve Düzeltme Hakkı Çerçevesinde Haberin Gerçeğe Aykırılığı
68
ii. Gerçeğe Aykırılığının Değerlendirilmesinde Sübjektif ve
Objektif Ölçütler
İncelediğimiz konuya ilişkin önemli bir tartışma, gerçeğe aykı-
rılığın değerlendirilmesi aşamasında sübjektif ölçütlerden mi yoksa
objektif ölçütlerden mi yararlanılacağıdır. Sübjektif ölçütlerden yarar-
lanılması halinde, habere konu kişinin sübjektif olarak gerçeğe aykırı
saydığı hallerde cevap ve düzeltme hakkı kullanılabilecektir.
44
Bu gö-
rüşün temelinde yargıcın kısa bir süre içerisinde maddi gerçeği ob-
jektif olarak ortaya çıkarmasının güç olduğu düşüncesi yatmaktadır.
45
Özek’e göre objektif yöntemin kabul edilmesi hem Türk hukukuna
uygun hem de isabetli olacaktır. Zira cevap ve düzeltme hakkı, ha-
ber verme sınırının aşıldığı, yani fiili hukuka aykırılık hallerinde söz
konusu olduğundan, haberin gerçekliği de objektif olarak değerlen-
dirilmelidir. Ayrıca, sübjektif ölçütün kullanılması, en doğru haberin
dahi yalanlanabilmesine imkan vereceğinden, basın özgürlüğünün
ve haber verme hürriyetinin sınırlanmasına yol açabilecektir.
46
Özek,
hakimin objektif ölçütten yola çıkarak gerçeği ortaya koymasının zor
olsa da mümkün olduğunu ifade etmekte ve cevap ve düzeltme hakkı-
nın kullanılması bakımından da aranan gerçeğin görünürdeki gerçek
olduğunu savunmaktadır.
47
Bizim savunduğumuz görüşe göre de cevap ve düzeltme hakkının
kullanılmasında objektif ölçütü dikkate almak uygun olacaktır. Zira
maddi gerçeğe uygun bir haber söz konusu ise, habere konu kişinin
kendi iç dünyasında bu haberi gerçeğe aykırı kabul etmesi cevap ve
düzeltme hakkının kullanılmasına imkan vermemelidir. Aksi halde,
hakkında haber yapılan her kişi sırf sübjektif gerekçelere dayanarak
cevap ve düzeltme hakkını kullanabilecek ve basın faaliyeti sekteye
uğrayacaktır.
48
Nasıl ki sübjektif ölçütün kullanılması, cevap ve dü-
zeltme hakkının sınırlarını basın kuruluşu aleyhine ölçüsüz şekilde
genişletiyorsa, bu hakkın kullanımının –maddi gerçeği dikkate alma-
44
Özek, s. 101. (Eski) Basın Kanunu’nun 19. maddesine ilişkin Hükümet Tasarısında
sübjektif sistemin önerildiği, bunu karşılık bu önerinin kanun koyucu tarafında
kabul edilmediği hakkında bkz. Sözüer, s. 378.
45
Özek, s. 102. Uygulamada çözümü zor güçlükler çıkarabileceği gerekçesiyle ob-
jektif ölçüte karşı bkz. Gölcüklü, s. 139-140.
46
Sözüer, s. 380; Özek, s. 102.
47
Özek, s. 102-103.
48
Benzer görüşte bkz. Sözüer, s. 380.