66 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Hüseyin Can AKSOY
65
ri okuyan okuyucu kitlesine hitap etme, düşüncelerini açıklama, ken-
dilerini savunma, yanlış açıklamaları düzeltme imkânı elde ederler.
34
Bu bağlamda cevap ve düzeltme hakkı, basın özgürlüğünün kötüye
kullanılmasını engellemektedir.
35
Hukukumuzda, bir haberin tekzibinin istenebilmesi için süreli
yayınlarda yer alan bir haberin ya kişilerin şeref ve haysiyetini ihlal
etmesi ya da gerçeğe aykırı olması gerekmektedir. Bu bağlamda, şeref
ve haysiyet ihlal eden haberler bir kenara bırakılırsa, maddi gerçeğe
uygun haberlerin tekzibi mümkün değildir.
36
Peki görünürdeki ger-
çekliğe uygun haberler bakımından durum nasıldır? Maddi gerçeğe
aykırı olmakla birlikte görünürdeki gerçeğe uygun haberler bakımın-
dan düzeltme ve cevap hakkı kullanılabilir mi? Yoksa bir yayın kuru-
luşu yaptığı haberin salt görünürdeki gerçekliğe uygun olması halinde
tıpkı tazminat taleplerini reddedebileceği gibi tekzip yayımlamayı da
reddedebilir mi?
i. Tekzip Hakkı ile Sağlanması Hedeflenen Menfaat Dengesi
Kanaatimizce, bir haberin görünürdeki gerçekliğe uygun olması
yayını yapan basın kuruluşuna tekzip talebini reddetme hakkı ver-
mez.
37
Zira tekzip kurumu tazminat kurumundan farklı bir amaca
34
Tuor/Schnyder/Schmid-Tuor/Schnyder/Schmid/Rumo-Jungo, s. 109; Çanka-
ya/Batur Yamaner, s. 149; Çiftçi, Basın Kanunu, s. 48; Özel, Uluslararası Alanda
Medya, s. 78; Ongun, s. 131; Özek, s. 94-95; Dönmezer, s. 316.
35
Çiftçi, Radyo ve Televizyon, s. 895; Özel, Uluslararası Alanda Medya, s. 78.
36
Madde metninden anlaşıldığı üzere şeref ve haysiyeti ihlal edici haberler bakı-
mından da cevap ve düzeltme hakkı kullanılabilir. Bu gibi hallerde yapılan ha-
berin gerçeğe aykırı olması şartı aranmamalıdır. Zira maddede yer alan “veya”
ibaresi alternatif şartın varlığına işaret etmektedir. Böylelikle, gerçeğe uygun dahi
olsa, kişinin şeref ve haysiyetini ihlal edici haberlerin tekzibi istenebilir. Aynı gö-
rüşte bkz. Yıldız, s. 101; İçel/Ünver, s. 198; Güzel, s. 70; Sözüer, s. 377.
37
Aksi görüşte bkz. Özel, Türk Medya Hukuku, s. 25; Özek, s. 104; Sözüer, s. 379;
Coşkun, s. 52. Coşkun’a göre, “haberin kamuoyuna ilk yansıtıldığı andaki mevcut
duruma ve iddialara uygun olması” halinde cevap ve düzeltme hakkı kullanıla-
mayacaktır. Coşkun, s. 52. İçel, Yargıtay’ın 1976 tarihli bir kararından (Yarg. 7.
CD. 1976/2714 E., 1976/2314 K., 12.03.1976) yola çıkarak cevap düzeltme hakkı
yönünden ilgi ve gerçeğe aykırılık koşullarını incelediği eserinde, objektif haber
verme niteliği taşıyan yazılara karşı ilgilinin cevap ve düzeltme hakkının doğup
doğamayacağı meselesini incelemiştir. Davaya konu olayda tekzip edilmek
istenen haber Türk Haber Ajansı Bülteninden aktarılmış olup objektif bir haber
verme niteliği taşıdığından bahisle Yargıtay ilgilinin cevap ve düzeltme hakkının
doğmayacağını kabul etmiştir. İçel’in isabetle belirttiği üzere “yazının objektif