120 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Berat Lale AKKUTAY
119
ulusal-uluslararası hukuk ilişkileri yaklaşımı çerçevesinde değil aynı
zamanda uluslararası hukuktaki kurallar sistemi içerisinde de kuvvet-
lendirmeye çalışmıştır. Mahkeme, İşkencenin Önlenmesine Dair BM
Sözleşmesi’ne taraf olmaktan kaynaklanan yükümlülüğü çerçevesin-
de bir başka değerlendirme daha yapmıştır. Davacı, ilgili Sözleşme’nin
14. maddesi
87
uyarınca, kendisi lehine tazminata hükmedilmesi gerek-
tiğini iddia etmiş, Mahkeme ise söz konusu maddede açıkça bir ül-
kesel yetki sınırlandırmasının olmamasının Kanada’ya ülkesi dışında
meydana gelen işkence fiilleri nedeniyle yargılama yapma yetkisi ver-
mediğini ifade etmiştir.
88
Ancak Kanada Mahkemesinin bu yorumu
İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Komitesi tarafından eleştirilmiş ve
14. maddede ülkesel yetki kısıtlamasının söz konusu olmadığı ifade
edilmiştir.
89
Komitenin kararları bağlayıcı olmasa da İşkencenin Ön-
lenmesi Sözleşmesi çerçevesinde, Sözleşme’yi uygulamak ve yorum-
lamakla görevlendirilmiş uluslararası bir organ olması nedeniyle
yorumunun, Kanada mahkemelerinin yorumundan daha geçerli bir
yorum olduğuna şüphe yoktur.
90
Bununla birlikte benzer bir konuda
yine aynı devletin mahkemelerinde daha sonraki bir tarihte açılan bir
başka dava olan
Hashemi
Davasında, Kanada mahkemelerinin yaklaşı-
mı,
Bouzari
Davasındaki yaklaşımlardan farklı olmamıştır.
91
Değerlendirme ve Sonuç
Günümüz uluslararası hukuk uygulamasında,
jure imperii
işlem-
lerin,
jus cogens
normları ihlali halinde, yabancı devlete hukuki yar-
gı bağışıklığı tanınması gerektiği yönünde genel bir kabul vardır.
87
1. Her taraf devlet kendi hukuk sistemi çerçevesinde işkence fiili mağdurunun za-
rarının karşılanmasını ve mümkün olan rehabilitasyon imkanları dahil uygulana-
bilir, adil ve yeterli bir tazminat hakkına sahip olmasını temin edecektir. İşkence
fiili sonucu mağdurun ölmesi halinde bakmakla yükümlü olduğu kişiler tazminat
almaya yetkili olacaklardır.
2
.Bu madde, mağdurun veya diğer kişilerin milli kanuna göre mevcut olabilecek taz-
minat hakkını hiçbir şekilde etkilemeyecektir
88
Bouzari v. Iran, para. 69-81.
89
Mcgregor, 2006. s. 443.
Alexander Orakhelashvili, “State Immunity and Hierarchy of Norms: Why the House
of Lords Got It Wrong?”,
European Journal of International Law
, 2008, Vol. 18, No.
5, s. 962.
90
Orakhelashvili, 2008, s. 963.
91
Islamic Republic of Iran c. Hashemi, 2012 QCCA 1449 (CanLII), para. 56-60.
B
kz.
http://www.canlii.org/(Erişim Tarihi:08.06.2014)