136 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Esra KATIMAN
135
İç Tüzüğün 44/3. a
) maddesi
14
ile 44/2 maddelerinin
15
karşılaştırma-
lı incelemesi, davaya müdahale yönünden diğer ilgililere kıyasla, Komi-
serin üstün konumunu net biçimde vermektedir. Komiser dışındaki il-
gililer yönünden Mahkeme Başkanının inisiyatifine bırakılan müdahale
imkanı, Komiser yönünden ise bir hak olarak düzenlenmiştir.
İnsan Hakları Komiserinin davalara müdahale konusundaki bu
rolü Sözleşme sistemi içinde insan haklarının etkin bir biçimde korun-
ması amacına ulaşma konusunda oldukça önemlidir ve zaman içinde,
bu rolü daha da etkin bir duruma gelebilir. Genel olarak, Avrupa İn-
san Hakları Sözleşmesi’nin uygulamasında söz konusu olan
actio popu-
laris
yasağının etkilerini kısmen de olsa azaltabilir.
Diğer yandan Parlamenterler Meclisi’nin İnsan Hakları Komise-
rinin çalışmalarını konu ettiği 1581 (2007)1 sayılı tavsiye kararı
16
ile,
Komiserin yetkisinin AİHM’nin verdiği kararların takibini de kapsar
şekilde genişletilmesi yönündeki bir görüşünün bulunduğu ancak şu
an için bu niyetin etkin bir sonuç getirmediği de ayrıca not edilmeli-
dir. Kararların icrasında halen asli rol Bakanlar Komitesi’ne aittir. Yine
aynı kararda geçen, Komiserin AİHM önündeki davalarda katılımı
yönünde temel kriterlerin belirlenmesi çalışmalarının yapılması tavsi-
yesinde de henüz somut olarak yol alınmadığı hatırlanmalıdır.
2- Dolaylı etki
Yargısal olmayan bu denetim modelleri, bir yandan görüş ve tav-
siye sunma yoluyla devletler ve dolayısıyla da mahkeme uygulamaları
üzerinde (a), diğer yandan da, uluslararası hukuk kaynağı olma nite-
14
İç Tüzüğün 44/3. a) maddesi şu düzenlemeyi içermektedir: “ Une fois la requête
portée à la connaissance de la Partie contractante défenderesse (…) le président
de la chambre peut, dans l’intérêt d’une bonne administration de la justice, com-
me le prévoit l’article 36 § 2 de la Convention, inviter ou autoriser toute Partie
contractante non partie à la procédure, ou toute personne intéressée autre que le
requérant, à soumettre des observations écrites ou, dans des circonstances excep-
tionnelles, à prendre part à l’audience”
15
44/2 maddesi ise: “Si le Commissaire aux droits de l’homme du Conseil de
l’Europe souhaite exercer le droit que lui reconnaît l’article 36 § 3 de la Convention
de présenter des observations écrites ou de prendre part à une audience “.
16
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi,
1581 (2007)1 sayılı tavsiye kararı,
“
Com-
missaire aux Droits de l’Homme du Conseil de l’Europe – Bilan et perspectives”,
5 Ekim 2007.