148 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Nurdan ORBAY ORTAÇ
147
2. ÂKDİ SORUMLULUĞA İLİŞKİN ESASLAR
I. ÂKDİ SORUMLULUK HÜKÜMLERİNE TÂBİ KİŞİLER
A. Âkit Taşıyıcı
Âkdi borç ilişkilerinde kural olarak borcun ifasının borçlu tarafın-
dan bizzat ifası gerekmekle beraber, borcun bizzat borçlu tarafından
ifasında alacaklının yararının olmadığı hallerde borcun ifasının üçün-
cü bir kişiye devri mümkündür (6098 sayılı TBK m. 83). Özellikle; borç-
lunun bilgisinin, tecrübesinin, kişisel özelliklerinin alacaklı yönünden
önem taşıdığı hallerde borcun borçlu tarafından ifası gerekir; ancak
tarafların aksini kararlaştırması mümkündür
13
.
Yolcu taşıma sözleşmelerinde de taşıma taahhüdü, genellikle söz-
leşmenin tarafı olan taşıyıcı tarafından icra edilmekle beraber; taraf-
larca aksi kararlaştırılmadıkça, taşıma işi sözleşmenin tarafı olmayan
bir üçüncü kişiye bırakılabilir
14
. Bu halde, taşıma işini icra eden kişi ile
yolcu arasında herhangi bir âkdi ilişki doğmaz; ancak taşıma sözleş-
mesi ile taşıma taahhüdünde bulunan kişinin taşıyıcı sıfatı ve yolcuya
karşı sorumluluğu devam eder.
“Âkit taşıyıcı” kavramı, taşıma sözleşmesinin tarafı sıfatını haiz
olan taşıyıcıyı ifade etmek üzere kullanılır. Taşıma sözleşmesinin ta-
şıyıcı tarafında birden ziyade kimsenin bulunması mümkündür. Taşı-
manın birbiri ardınca değişik taşıyıcılar tarafından yapılması halinde;
yolcu taşımayı kabul etmiş olan her taşıyıcı mütevali taşıyıcı olarak
nitelendirilir
15
ve mütevali taşıyıcılardan her biri kendi nezaretinde
gerçekleştirilen taşımanın o kısmı ile ilgili olduğu oranda taşıma söz-
leşmesinin taraflarından biri sayılır (TSHK m. 129). Âkit taşıyıcı sıfatı-
nı haiz olan mütevali taşıyıcılar, yolcuya karşı müştereken ve mütesel-
silen sorumludurlar.
B. Fiilî Taşıyıcı
Daha önce de belirttiğimiz üzere, taşıma sözleşmesinde taşıyıcının;
taşıma işini, sözleşmenin tarafı olmayan bir üçüncü kişiye bırakması
13
Fikret Eren; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2012, s. 924 (Borçlar); Safa
Reisoğlu; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2011, s. 289.
14
Arkan, s. 21 (Karada).
15
Ülgen, s. 65.