149 / 497
Havayolu ile Taşımalarda Bagajın Zıyaı veya Hasara Uğraması Nedeniyle Doğan ...
148
mümkündür. Taşıma işinin bırakıldığı kişiyi, taşıma sözleşmesinin ta-
rafı olan taşıyıcıdan ayırmak için fiilî taşıyıcı kavramı kullanılmaktadır.
Âkit taşıyıcı ile fiilî taşıyıcı arasındaki ilişki de bir akde dayanır.
Âkit taşıyıcı ile fiilî taşıyıcı, havayolu ile yolcu taşıma sözleşmesinden
bağımsız olarak bir başka taşıma sözleşmesi yapmak suretiyle arala-
rında bir âkdi bir ilişki kurar. Âkit taşıyıcı ile fiilî taşıyıcı arasındaki bu
ilişki, genellikle
“
çarter sözleşmesi”
16
şeklinde karşımıza çıkar.
Fiilî taşıyıcı ile yolcular arasında âkdi bir ilişki bulunmadığından
yolcular, fiilî taşıyıcının kendisinin ve adamlarının fiillerinden doğan
zararlarından dolayı Türk Sivil Havacılık Kanununun akdi sorum-
luluğa ilişkin hükümlerine dayanarak bu kişilerin sorumluluklarına
gidemez.
Montreal Konvansiyonunda ise, yolcular ile fiilî taşıyıcı arasında
bir âkdi ilişki bulunmamasına rağmen; yolcuların, fiilî taşıyıcıya karşı
da Konvansiyonda öngörülen âkdi sorumluluk hükümlerine dayana-
rak başvuruda bulunmaları imkânı yaratılmıştır (m. 40)
17
. Böylece fiilî
taşıyıcı, sadece sorumluluk hükümleri bakımından, bir nev’i taşıma
sözleşmesinin tarafı haline getirilmiştir.
C. Âkit Taşıyıcının Veya Fiilî Taşıyıcının Adamları
Türk hukukunda, taşıyıcının adamları kavramı, 6762 sayılı Türk
16
Hava aracı kullanma sözleşmelerinden olan çarter sözleşmelerine ilişkin Türk
Sivil Havacılık Kanununda birkaç maddeye yer verilmiş ve düzenleme olmayan
hususlarda Türk Ticaret Kanunu hükümlerine atıf yapılmıştır (TSHK m. 118). Türk
Ticaret Kanununda yer alan hükümlerden yola çıkarak havayolu taşımalarında
yolculuk çarteri sözleşmesi, “hava aracı malikinin veya işleteninin, hava aracının
tamamını ya da bir kısmını yahut muayyen bir yerini âkit taşıyıcıya tahsis ederek
yolcuyu havada taşımayı taahhüt ettiği sözleşme” olarak tanımlanabilir. Bu
sözleşmede, hava aracının maliki veya işleteni; yani aracı tahsis eden çarterleyen;
hava aracı kendisine tahsis edilen kimse ise çarterer olarak nitelendirilir. Taşıma
sözleşmesi bakımından ise çarterer, âkit taşıyıcı; çarterleyen ise fiilî taşıyıcı mevki-
inde karşımıza çıkar.
17
Benzer bir düzenleme eşya taşımalarına ilişkin olarak 6102 sayılı Kanunda da öngö-
rülmüştür. Anılan Kanunun 888’inci maddesinde yer alan düzenleme şu şekildedir:
“(1)Taşıma, kısmen veya tamamen üçüncü bir kişi olan fiilî taşıyıcı tarafından yeri-
ne getirilirse…….zarardan asıl taşıyıcı gibi sorumludur”. Ancak Kanunun karayo-
lu ile yolcu taşımalarına ilişkin hükümlerinde fiilî taşıyıcıya ilişkin bir hükme yer
verilmemiştir. Bu hususun gözardı edilmesi kanun yapma tekniği açısından isabetli
olmamıştır.