15 / 497
İşyerinin Devrinde Türk Ticaret Kanunu ile İş Kanunu Hükümlerinin İş İlişkilerine Etkisi
14
varlıkları birleşmemektedir. Eğer bir şirket başka şirkete ait işletme-
yi devralır ve o şirket sona erdirilirse TTK m. 136 vd. hükümleri uy-
gulanacaktır, çünkü tüzel kişilikler ve malvarlıkları birleşmektedir.
6
Görüldüğü üzere, TBK. hükümleri ile TTK. hükümlerinin uygulanma
alanları birbirinden farklıdır.
TTK. m. 11/f.3 gereğince, ticari işletmenin bir bütün olarak yani
aktif ve pasifiyle birlikte devredilmesi gerekmektedir. Ancak, münfe-
rit bazı unsurlar devrin kapsamı dışında tutulursa (devredilen unsur-
lar ile ticari işletmenin işletme olarak faaliyetlerine devam edebilmesi
şartıyla) TBK. m. 202 uygulanacaktır.
7
O halde ticari işletmenin devrin-
de, devredilen unsurlara göre TTK. m. 11/f.3 veya TBK. m. 202 uygu-
lama alanı bulacaktır.
Acaba ticari işletmenin sadece aktiflerinin devrini, borçlarının ise
devrin kapsamı dışında bırakılmasını öngören bir sözleşme geçerli
olacak mıdır? İşletmenin sadece aktiflerinin devredilip, borçların de-
vir kapsamı dışında bırakılmasını öngören sözleşme, doktrindeki ço-
ğunluk görüşüne göre
8
geçersiz olacaktır. Çünkü aktifler, alacaklılar
açısından pasiflerin güvencesini oluşturmaktadır.
9
TBK. m. 202 ve m. 203, aktife dahil unsurların devralana geçişi
açısından özel bir düzenleme içermemektedir. Pasiflerin devralana ge-
çişi ve borçlardan sorumluluğu ise özel olarak düzenlenmiştir. Çünkü
borcun nakli konusunda normalde uygulanan BK. m. 195, 196, 197 hü-
kümleri naklin alacaklıya karşı hüküm ifade edebilmesini, alacaklının
rızasına bağlamıştır. Ticari işletmenin bir bütün olarak devri konusun-
da, pasiflerin geçişi bakımından da bu kural uygulansa idi, işletmeyi
devralanın tüm işletme alacaklılarını teker teker bulup ikna etmesi
ve devir için rızalarını alması neredeyse olanaksız olur, dolayısıyla
işletmenin devri gerçekleşemezdi. Bu nedenle, TBK. m. 202 işletme-
nin devri halinde alacaklıların rızasını aramaksızın borçların devrini
mümkün kılmış ve işletme alacaklılarını korumak için de önlem ola-
6
Bahtiyar, Ticari İşletme, s. 34; Arkan, s. 42; Bahtiyar, Ticari İşletmenin Devri, s.
3891.
7
Bahtiyar, Ticari İşletme, s. 35; Arkan, s. 42.
8
Bu konuda bkz. Bahtiyar, Ticari İşletme, s. 35-36.
9
Bahtiyar, Ticari İşletme, s. 35; Arkan, s. 42; Sermet Akman/Haluk Burcuoğlu/
Atilla Altop, Tekinay Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 7. Baskı, Filiz Kitabevi,
İstanbul 1993, s. 281, dn. 2.