TBB Dergisi 114. Sayı

TBB Dergisi 2014 (114)

Candan ALBAYRAK ZİNCİRLİOĞLU

ortaklarının, belli bir değiştirme ölçüsüne göre birleşilen ortaklıktan

pay almaları biçiminde gerçekleşmektedir.

Türk Ticaret Kanununun

“birleşme”

kenar başlıklı 136/I. maddesinde, bir şirketin diğerini dev-

ralması, teknik terimle

“devralma şeklinde birleşme”

veya yeni bir şirket

içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle

“yeni kuruluş şeklinde birleş-

me”

, olmak üzere birleşmenin iki şekilde olabileceği belirtilmiştir.

Şirket birleşmeleri konusunda TTK.‘da külli halefiyet

ilkesi ge-

çerlidir. TTK. m. 136/f.4,

“Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin

Mehmet Bahtiyar, Ortaklıklar Hukuku, 7. Bası, Beta Basım, İstanbul Haziran 2012,

s. 50; Hasan Pulaşlı, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Yeni Şirketler Huku-

ku Genel Esaslar, Adalet Yayınevi, Ankara 2012, s. 85; Bilgili/Demirkapı, Ticaret

Hukuku, s. 185; Fatih Bilgili/Ertan Demirkapı, Şirketler Hukuku Dersleri, 1. Bas-

kı, Dora Basım, Bursa 2013, s. 60; Fatih Bilgili/Ertan Demirkapı, Şirketler Hukuku,

9. Baskı, Dora Basım, Bursa 2013, s. 68.

Külli halefiyet, bir malvarlığını oluşturan bütün hak ve borçların, bir kül (bütün)

halinde tek bir hukuki işlemle bir kişiden bir başka kişiye geçmesidir. Külli hale-

fiyet ancak kanunda açıkça öngörülen hallerde geçerlidir (Mustafa Dural/Turgut

Öz, Miras Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul 2001, s. 14; Zahit İmre/Hasan

Erman, Miras Hukuku, Der Yayınları, İstanbul 2004, s. 10; Hasan Ayrancı, Sözleş-

melerin Yüklenilmesi (Devri), Yetkin Yayınları, Ankara 2003, s. 69-70; Alpagut,

İşyerinin Devri, s. 17; Güzel, s. 206). Külli halefiyet ilkesi, birleşmede malvarlığı

açısından süreklilik sağlamaktadır. Yani, birleşmeyle sona eren şirketin tüm mal-

varlığı (hakları ve borçları) hiçbir özel devir işlemlerine gerek kalmadan kendili-

ğinden devralan şirkete geçmektedir. Dolayısıyla külli halefiyet ilkesi, belirli bir

malvarlığını oluşturan tüm aktif ve pasif unsurların tabi oldukları devir koşul-

larına uyulmasına gerek kalmadan devri bir bütün olarak gerçekleştirmektedir.

TTK.’da külli halefiyetin uygulandığı alan birleşme ve bölünmelerdir (Pulaşlı, s.

86, 87, 147 dn. 301; Alpagut, İşyerinin Devri, s. 17-18, 67; Ayrancı, s. 70; Güzel, s.

206). Hukukumuzda külli halefiyet ancak kanunda açıkça öngörülen haller için

söz konusu olduğundan asıl olan cüz’i halefiyettir. Cüz’i halefiyet, malvarlığını

oluşturan hak ve borçların ayrı ayrı ve uygun devir işlemleri ile bir başkasına

geçirilmesidir. Bunun için taşınmazların, geçen lehine tapuya tescili, taşınırların

teslimi ve alacakların temliki gibi hukuki işlemlerin yapılması şarttır (Alpagut,

İşyerinin Devri, s. 17-18; İmre/Erman, s. 10; Dural/Öz, s. 14; Ayrancı, s. 70). Ör-

neğin, İş K. m. 6 ile düzenlenen işyerinin veya işyerinin bir bölümünün hukuki

işlemle bir başkasına devrinde, işyerinin malvarlığına dahil, maddi olan ve olma-

yan haklar, cüz’i halefiyet ilkesi gereği, kendiliğinden değil ancak uygun devir

işlemleri ile devralana geçmektedir (Alpagut, İşyerinin Devri, s. 18). İşyerini bir

kimseden devralan yeni işveren, cüz’i hak sahibi sıfatını almaktadır (Güzel, s. 206-

207). Külli halefiyet ile cüz’i halefiyet arasındaki farklar kısaca şöyle özetlenebilir:

Külli halefiyet, şekle tabi olmadan, kendiliğinden meydana gelir; cüz’i halefiyet

ise kanuni şekil şartına tabidir. Külli halefiyet, ancak kanunda öngörülen hallerde

geçerli olduğu için istisnadır; cüz’i halefiyet ise kuraldır. Külli halefiyetin gerçek-

leşmesinden sonra sözleşmeden ayrılan taraf ile sözleşmeye giren kişiler arasında

devam eden ilişkiler bulunmamaktadır. Yani sözleşmeden ayrılan taraf, sözleşme

ilişkisinden tam olarak ayrılmıştır; cüz’i halefiyette ise böyle bir zorunlu sebep

bulunmamaktadır (Ayrancı, s. 70-71).