220 / 497
SANAYİ DEVRİMİNDE PATENTİN ROLÜ
ON THE ROLE OF THE PATENT
IN THE INDUSTRIAL REVOLUTION
Yavuz YAYLA*
Özet:
Dünya Ticaret Örgütü’nün gözetiminde 1 Ocak 1995 tarihinden
itibaren uygulanmaya başlanan Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları
Anlaşması (TRIPS) genel olarak bilgi, enformasyon ve yaratıcılığı içeren
entelektüel faaliyetlere bir başka ifadeyle gayrimaddi emek ürünlerine
ilişkin düzenlemelere küresel bir standardizasyon getirmeyi ve bu bağ-
lamda tek tip küresel bir hukuki yapı oluşturmayı amaçlamaktadır. Ulusal
devletlerin bu sürece gönüllü olarak eklemlenmeleri için ana-akım iktisat-
çılar tarihsel deneyimlerden yola çıkarak gerek kuramsal gerek ampirik
örneklerle, gelişmekte olan ülkelerde sanayileşmenin inovasyonla ger-
çekleşebileceğini fakat sanayileşmenin sürekliliğinin de ancak güçlü pa-
tent korumalarıyla mümkün olduğu noktasında bu ülkeleri ikna etmeye
çalışmaktadırlar. Ele alınan tipik örnek ülke İngiltere’dir. Biz bu çalışmada,
İngiltere’de sanayileşmenin başlaması sürecinin ancak güçlü patent koru-
malarıyla sağlandığını ve bu tipik gelişmeye aykırı kalkınma/sanayileşme
modellerinin çarpık kalkınma/sanayileşme ile sonuçlanacağını savunan
ana-akım iktisatçıların görüşlerini tarihsel olarak değerlendireceğiz.
Anahtar Kelimeler:
Sanayi Devrimi, Sanayileşme, Patent, Fikri Mül-
kiyet, İnovasyon
Abstract:
The Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual
Property Rights (TRIPS) that has been implemented since 1st of January,
1995 under the observation of World Trade Organization generally aims
to provide a global standardization for the intellectual activities contai-
ning information, knowledge and creativity, in other words, the intangib-
le labour products and to generate a monotype legal global structure in
that context. For the voluntary articulation of the nation-states to that
process, the main stream economists has been trying to persuade these
countries that the industrialization is possible via innovations in deve-
loping countries but the sustainability of the industrialization can only
be enabled with sound patent protection by using either theoretical or
empirical evidences. The typical example that is considered, is the United
Kingdom. In the study, we will assess the opinions of the main stream
economists who defend that the commencement period of the indust-
rialization in the UK was provided just with stronger patent protections
and the models which go against that typical development will be resul-
ted with irregular development/industrialization, historically.
Keywords:
Industrial Revolution, Industrialization, Patent, Intellec-
tual Property, Innovation
1
*
Dr. Ar. Gör., Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü