TBB Dergisi 114. Sayı

TBB Dergisi 2014 (114)

Yavuz YAYLA

223

leştirilmesinin değil, aynı zamanda tüm yaşam biçimlerinin sömürge-

leştirildiği yeni bir sömürgeleştirme çağını”

göstermektedir.

Bu dönemi “yeni-sömürgecilik” olarak kavramsallaştıran

Aoki

’ye

göre

ise öncelikle, “fikri mülkiyet hakkı” ile mucit veya firmalara

devlet tarafından sağlanan tekel hakkıyla, ‘özelleştirme’ ve serbest

pazar ekonomisine büyük önem veren neoliberal söylem arasındaki

farklılığa dikkat edilmelidir.

Aoki

’ye göre neoliberalizmin üç ayırt edi-

ci özelliği vardır: Birincisi, neoliberalizm, kamu ve özel arasında kesin

ayrım yaparak ideolojik bir sav getirmektedir. İkinci olarak, neolibera-

lizm, bir tür ‘geçmişe ilerleme’ yolu açarak sözleşme özgürlüğünü pek

çok açıdan ABD’de on dokuzuncu yüzyıl sonları ve yirminci yüzyıl

başlarında uygulanmış olan

Lochner

-çağı hukukuna tabi kılmaya çalış-

maktadır. Üçüncüsü, benzer biçimde, neoliberalizm, kavramsal biçim-

cilik türüne sıkı sıkıya bağlıdır, aktörlerini, yani bireysel veya ulusal

sözleşme taraflarını soyut ve resmi açıdan eşit olarak karakterize etme

eğilimindedir.

Bu nedenle

Aoki

’nin

“yeni-sömürgecilik” olarak ka-

rakterize ettiği dönem neoliberal ideolojinin sınırlarını oluşturan bir

alan olarak ortaya çıkmaktadır.

Ngenda

ise, bu dönemi “Batı Şovenizmi” olarak kavramsallaştırır.

Yazara göre FM Anlaşmalarının biçimlendirilmelerinde ve geleneksel

mülkiyet haklarının ileri sürüldüğü bazı yargı kararlarında simgele-

nen şovenizm, Batı tipi FM modeline özgü kural ve değerlerin içine

gömülü yetersiz ahlaki ve tartışılmaz iç görü ve bununla birlikte savu-

nuculuğunu yaptıkları evrensellik savında yatar.

1.3. Patentlenen Dünyaya Doğru: Modern Öncesi Dönemde

Patent Sistemi

Tarihsel olgular

göstermektedir ki, fikri mülkiyete yönelik uy-

gulanan politikalar ekonomik kalkınma ve kurumsal ortamdan ba-

Vandana Shiva, a.g.e., s. 132.

Keith Aoki, “Neocolonialism, Anticommons Property, and Biopiracy in the (Not-

So-Brave) New World Order of International Intellectual Property Protection”,

Indiana Journal of Global Legal Studies, sayı 6, 1998, s. 13.

Keith Aoki, a.g.m., s. 13.

Akalemwa Ngenda, “The Nature of the International Intellectual Property System:

Universal Norms and Values or Western Chauvinism?”, Information & Commu-

nications Technology Law, sayı 14 (1), 2005, s. 59.