318 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Dilaver NİŞANCI
317
2. YOLSUZLUK
2.1. Kavram ve Tanım
Uluslararası Saydamlık Örgütü’nün (Transparency International-
TI)
1
tanımına göre yolsuzluk; “kamu gücünün, özel çıkar sağlamak
amacıyla kötüye kullanılması”dır.
2
Bir diğer tanım da “kamu görevli-
lerinin kişisel çıkar sağlamak amacıyla kendilerine verilen kamu göre-
vini kötü bir şekilde ve hukuka aykırı olarak kullanmasıdır.
3
Günümüzde yolsuzluk sadece kamu sektörü ile sınırlı olmayıp,
özel sektörde de yaygın olarak karşılaşılan bir sorun haline gelmiş-
tir. Nitekim gerek Avrupa Konseyi Yolsuzlukla Mücadele Ceza Huku-
ku Sözleşmesi’nde gerekse Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele
Sözleşmesi’nde taraf devletlerin özel sektördeki rüşveti de suç ola-
rak kabul etmeleri öngörülmüştür. Bu yaklaşımın bir sonucu olarak,
yolsuzluğun uluslararası alanda genel kabul gören ortak tanımının;
“kamu ve özel sektör gücünün özel çıkar sağlamak için kötüye kul-
lanılması” olduğunu söylemek gerekir.
4
Bir diğer yolsuzluk tanımı da
“kamu gücü ile sınırlı olmayarak herhangi bir görevin özel çıkarlar
için kötüye kullanılması veya emanet edilmiş yetkinin, kamusal ve
özel çıkarları zedeleyecek şekilde her türlü kötüye kullanımı” şeklin-
dedir.
5
Yolsuzluk bir suç türü değil; başta rüşvet olmak üzere birçok
suçu kapsayan bir kategoridir. Bu nedenle, yolsuzlukla mücadele ama-
cıyla kabul edilen Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü, Avrupa
1
Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International-TI), 1993 yılında
Berlin’de kurulan ve 70’den fazla ülkede faaliyet gösteren uluslararası bir sivil
toplum örgütüdür. Örgüt, global anlamda bir koalisyon oluşturmak amacıyla si-
vil toplumu, iş dünyasını ve hükümetleri bir araya getirmektedir.
http://www.transparency.org/
2
http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTSITETOOLS/0,contentM
DK:20147620~menuPK:344192~pagePK:98400~piPK:98424~theSitePK:95474,00.
html
3
Ali İhsan Örücü, Ahmet Baysu ve Doğan Bakırtaş, “Yolsuzluğun Kurumlar Ver-
gisi Gelirleri Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Analizi”,
Maliye Dergisi,
S. 163 (Tem-
muz-Aralık 2012), s. 544.
4
Hasan Aykın ve Şerife Avcı, “OECD Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu
Görevlisine Rüşvet Verilmesinin Önlenmesi Sözleşmesi ve Türkiye’ye Yansıma-
sı”
http://www.mfa.gov.tr/data/Kutuphane/yayinlar/EkonomikSorunlarDer-gisi/Sayi29/dergi- OECD%20S%C3%B6zle%C5%9Fmesi%20makale%2020%20
02%202007%20(2).pdf 1.
5
Mürteza Hasanoğlu ve Ziya Aliyev, Yönetimde Yolsuzluk ve Mücadele Stratejile-
ri, Nobel Yayın, Ankara 2007, s. 3-4.