TBB Dergisi 114. Sayı

Kamu Denetçiliği Kurumu ve Vergi Uyuşmazlıklarında Uygulaması

312

uygulanmakta olan kamu denetçiliği kurumu da kökleri eskilere da-

yanan bir çözüm mekanizması olarak işlev görmektedir. Kurum, uy-

gulandığı diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de, yargı denetimi

yerine geçerek bir yargılama faaliyeti yapmamakta; idarenin işlemle-

rinde meydana gelen hukuka ve hakkaniyete aykırılıkları inceleyerek

tavsiye nitelikli kararlar vermektedir.

Vergilendirme işlemleri de idari işlem niteliği taşıdığından, kamu

denetçiliği kurumunun inceleme alanına girmektedir. Devletin mali

egemenliğine dayanarak kullandığı vergilendirme yetkisi, bireylerin

mali güçleri üzerinde sonuç doğurduğundan bu yetkinin kullanı-

mında hukuka ve hakkaniyet aykırı uygulamaların olması, devletin

vatandaşın gözünde güvenilirliğini kaybetmesi, meşruiyetinin sor-

gulanması, insan hakları ihlallerinin doğması gibi pek çok soruna ve

olumsuzluğa yol açacaktır. Bu yönüyle vergilendirme işlemleri, hak-

kında hüküm ve sonuç doğurduğu kişiler bakımından sıklıkla huku-

ka aykırılığı iddia edilen bir alandır. Ülkemizde uygulaması çok yeni

bir kurum olmasına rağmen, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından,

2013 yılı için hazırlanan faaliyet raporunda göre, kurumun faaliyete

başladığı mart ayından yıl sonuna kadar kuruma yapılan toplam 7638

başvurudan %10’u (784 adedi) ekonomi, maliye, vergi kategorisine gi-

ren konuları kapsamaktadır. Yapılan başvurular arasında Maliye Ba-

kanlığı, 365 defa şikayet edilen idare konumunda yer almıştır.

Vergi

mahkemelerinde yaşanan ağır iş yükü ve kamu denetçiliğine yapılan

başvuruların sayısı, bireylerin sıklıkla vergilendirme işlemleri hak-

kında hukuka ve hakkaniyete aykırılık olduğu görüşünü ortaya koy-

maktadır.

Kamu denetçiliği kurumu, başvuruların kolay ve ücretsiz olma-

sı, denetim alanının genişliği, hızlı karar verme mekanizması gibi sa-

hip olduğu pek çok olumlu özelliği nedeniyle bireylerin hak arama ve

idarenin işlemlerinin denetlenmesi bakımından alternatif bir yol sun-

maktadır. Uyuşmazlıkların idari yollarla çözülemeyip, yargı yoluna

gidilmeden önce çözülmesi için bir fırsat sağlamaktadır. Böylelikle bir

yandan idarenin eylem, işlem ve tutumları denetlenerek hak ihlalleri

giderilerek idarenin hukuka uygunluğu sağlanmakta bir yandan da

T.C.Kamu Denetçiliği Kurumu 2013 Yılı Faaliyet Raporu, s. 38- 40.

ombudsman.gov.tr/custom_page-377-raporlar.html (E.T.23.05.2014)