97 / 497
Eşlerin Paylı Mülkiyetleri
96
TMK. md.223 f.II ise paylı mülkiyetin maliklerinin eşler olması ha-
linde, yasada öngörülen bu yetkiye yer vermemiş, eşlerin payları üze-
rinde her türlü tasarruf işlemlerini diğer eşin rızasına tabi tutmuştur.
Bunun sonucu olarak bir eş payını başkasına satarak başkası lehine
mülkiyet ya da rehnederek, intifa hakkı tesis ederek sınırlı bir ayni
hak tesis edemez.
Bu madde hükmü, payı üzerinde tasarrufta bulunan eşin isteğine
bağlı (rızai) tasarrufları için uygulanabilir. Zira maddede açıkça “payı
üzerinde tasarrufta bulunamaz” denilmektedir. Bunun sonucu olarak
bir eşin payının borcundan dolayı haczedilmesi ve cebri icra yoluyla sa-
tılması madde kapsamına girmez ve diğer eşin rızasına bağlı değildir.
Bu açıklamalarımızın sonucu olarak eşler paylı mülkiyet konusu
mal üzerinde diğerinin rızası olmadan satış yapamaz, aldığı bir kre-
dinin karşılığı olarak ipotek edemez. Ancak aynı eşin borcu nedeniy-
le alacaklıları payını cebri icra yoluyla sattırabilir, payı üzerine haciz
koydurabilir.
TMK. md.223’ün getirdiği bu düzenleme karşısında eşlerin paylı
mülkiyet konusu taşınmaz bir maldaki payını satması halinde diğer
eşin yasal önalım hakkını (kanuni şüf’a hakkını) kullanması (TMK.
md.732) gereksiz hale geldiği söylenebilir. Zira diğer eş zaten yapılan
bu taşınmaz pay satışın geçersiz olduğunu ileri sürebilecek, pay pay-
daş olan eşe ait olmaya devam edecektir. Ancak, bununla diğer pay sa-
hibi olan eşin, TMK. md.732’deki yasal önalım hakkının ortadan kalk-
tığı sonucu çıkartılmamalıdır. Diğer eş, payını satan eşin bu işleminin
TMK. md.223 gereğince hukuka aykırı olduğunu ileri sürebilir. Bu ona
tanınmış bir haktır. Ancak bu hakkı kullanma zorunluluğu yoktur.
O bu satışın geçersiz olduğunu ileri sürecek yerde, TMK. md.732’deki
önalım hakkını da kullanabilir. Bir başka ifadeyle, TMK.md.223. f.II
hükmü, eşlerin koşulları varsa TMK.md.732 hükmü gereğince önalım
haklarını kullanmalarını engelleyen bir düzenleme getirmemiştir.
b. Koşulları
TMK. md.223 f.II gereğince yasal alım hakkının kullanılabilmesi-
nin koşullarını yukarıdaki açıklamalardan çıkarmamız mümkündür.
Bununla birlikte bu koşulları aşağıda özet halinde vermekte yarar
vardır: