sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Mehmet ÖNCÜ

15 Şubat 1999 tarihinde Kenya’dan Türkiye’ye getirilip gözaltına

alınan Abdullah Öcalan, [eski] Türk Ceza Kanunu’nun 125. madde-

si uyarınca, “

devletin hâkimiyeti altındaki topraklardan bir kısmını ayırıp,

ayrı bir devlet kurmaya yönelik eylemlerde bulunmak ve bu amaçla terörist

bir örgüt kurup yönetmek

” iddialarıyla hakkında açılan kamu davasında

yargılanarak, 29 Haziran 1999 tarihinde idam cezasına mahkûm edil-

miştir. Bu karar, 22 Kasım 1999 tarihli Yargıtay kararıyla onanmıştır.

Ancak Ekim 2001 tarihli Anayasa değişikliğine uygun olarak, 9 Ağus-

tos 2002 tarihli yasal değişiklikle, Türk hukuk sisteminde barış zama-

nında idam cezası kaldırılmıştır. Bu tarihten önce hükmedilmiş idam

cezalarının yerine ise, “

infazı ölünceye kadar devam edecek müebbet hapis

cezası

” öngörülmüştür. Bu yasal değişikliklere paralel olarak, Öcalan

hakkında hükmedilen ceza da, 3 Ekim 2002 tarihinde, infazı ölünceye

kadar devam edecek müebbet hapis cezasına dönüştürülmüştür

Abdullah Öcalan vekilleri, başvuranın gözaltına alındığı ilk gün

olan 16 Şubat 1999 tarihinde AİHM’ye başvuruda bulunarak (ilk baş-

vuru no. 46221/99), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (“AİHS”

veya “Sözleşme”) birçok hükmünün ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

İç hukuktaki yargılama sona erince bu iddialara yenilerini eklemişler-

dir. Öcalan’ın şikâyetleri 12 Mart 2003 tarihli Daire kararı ile karara

bağlanmış, ancak Büyük Dairede inceleme talebi kabul edildiği için,

dosya Büyük Daire tarafından 12 Mayıs 2005 tarihinde nihaî olarak

sonuçlandırılmıştır. Öcalan hakkında AİHM tarafından verilen bu ilk

kararda, insanlık dışı muamele yasağı (AİHS m. 3), özgürlük ve gü-

venlik hakkı (AİHS m. 5 §§ 3 ve 4) ve adil yargılanma hakkının (AİHS

m. 6 §§ 1 ve 3 b) ve c)) ihlal edildiğine hükmedilmiştir

Abdullah Öcalan vekilleri 2003, 2004, 2006 ve 2007 yıllarında,

farklı şikâyetlerle AİHM’ye dört ayrı yeni başvuruda bulunmuştur.

Bu dört başvuru (nos. 24069/03, 197/04, 6201/06 ve 10464/07) Mahke-

me tarafından birleştirilerek, tek dosyada incelenmiş ve 18 Mart 2014

tarihinde karara bağlanmıştır. Bu makalenin de konusunu oluşturan

Öcalan v. Türkiye (no. 2)

kararı, Öcalan hakkında AİHM tarafından

verilen ikinci karardır.

Bütün bu gelişmeler konusunda gbi. bk. Öcalan v. Türkiye [BD], no. 46221/99, 12

Mayıs 2005, §§ 14-51.

Öcalan v. Türkiye [BD], yukarıda belirtilen, §§ 61-206.