sayi115

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesi ve İndirimsiz Müebbet Hapis Cezaları

AİHM bu ikinci kararda, başvurucunun bazı şikâyetlerini ihlal

bulunmadığı gerekçesi ile (AİHS m. 7 ve 8) esastan

, bir kısmını ise

ayrıca incelenmeye gerek bulmadığı için usulden (AİHS m. 5, 6, 13 ve

14) reddetmiştir.

Mahkeme, Öcalan v. Türkiye (no. 2) kararında, AİHS’nin 3. madde-

sinde güvence altına alınan “

işkence, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele

veya cezalandırma yasağının

” iki açıdan ihlal edildiğine karar vermiştir.

AİHM, ilk olarak başvuranın 12 Mayıs 2005 tarihinden

17 Kasım 2009

tarihine kadar geçen süre zarfındaki “

cezaevi koşullarının

” Sözleşme’nin

3. maddesini ihlal ettiğine hükmetmiştir (Bk. §§ 79-147). Ancak aynı

şikâyetle ilgili olarak, 17 Kasım 2009 tarihinden sonraki cezaevi koşul-

larının (cezaevi koşullarında bu tarihten sonra gerçekleştirilen iyileştir-

meler de göz önünde bulundurularak), söz konusu Sözleşme hükmünü

ihlal etmediğine karar vermiştir (Bk. §§ 148-149). Reddedilen şikâyetler

ile cezaevi koşullarına ilişkin şikâyetler, bu makalenin konusunu oluş-

turmadığı için aşağıda ayrıca incelenmeyecektir.

Sözleşme’nin 3. maddesinin ihlaline yol açan ikinci husus ise, Öca-

lan aleyhine hükmedilen “ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının,

hiç-

bir şekilde serbest kalma ümidi olmadan

, ölünceye kadar devam etmesi”

durumudur. Mahkeme, bu konudaki yerleşik içtihadına da dayana-

rak, “müebbet hapis cezasının infazının, serbest kalma ümidi olmadan

ölünceye kadar sürmesi” durumunun, AİHS’nin 3. maddesini ihlal et-

tiğine karar vermiştir.

AİHM tarafından esastan incelenmesine rağmen, ihlâl bulunmadığı gerekçesi

ile reddedilen şikâyetlerden birisi de, Sözleşme’nin 8. maddesi kapsamında ileri

sürülen “başvuranın aile fertleri ile iletişim ve görüşmelerine getirilen sınırlan-

dırmalara” ilişkindir. 2. Daire, bu şikâyetle ilgili olarak 4/7 oy çokluğu ile ihlal

bulunmadığına hükmetmiştir. Başvurucu taraf, özellikle bu şikâyet ile 17 Kasım

2009 sonrası cezaevi koşullarına ve Sözleşme’nin 7. maddesine ilişkin şikâyetlerin

Büyük Daire tarafından yeniden incelenmesini talep etmiştir. Makalenin kaleme

alındığı tarih itibari ile, beş hâkimden oluşan Panel söz konusu talepler konusun-

da henüz karar vermemiş olup, Panel’in taleplerden herhangi birini kabul etmesi

halinde, 2. Daire’nin esastan inceleyip karara bağladığı tüm şikâyetler Büyük Dai-

re tarafından yeniden incelenecek ve Öcalan (no. 2) başvurusu kesin olarak karara

bağlanacaktır.

12 Mayıs 2005 tarihi, Öcalan tarafından yapılan ilk başvuruya ilişkin (Öcalan v.

Türkiye [BD], yukarıda belirtilen) AİHM’nin verdiği karar tarihidir. Büyük Daire

tarafından verilen bu kararda, Öcalan’ın yakalandığı tarihten 12 Mayıs 2005 tari-

hine kadar olan süre zarfındaki cezaevi koşullarının AİHS’nin 3. maddesini ihlal

etmediğine hükmedilmiştir.