sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Mehmet ÖNCÜ

ği gibi, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun varlığına son veren ve

sürekli olarak görev yapacak tek denetim organı “Mahkeme”yi kuran

11 no.lu Protokol, 1 Kasım 1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1970’li

yıllardan itibaren Komisyon tarafından da incelenmiş başvurular bu-

lunsa da

, aşağıda bu konuya ilişkin irdelenecek kararların büyük ço-

ğunluğu 1998 sonrası “

Mahkeme

” tarafından verilmiştir. Söz konusu

kararlardan bir kısmı kabul edilebilirliğe ilişkin iken, diğer bir kısmı

Mahkemece esastan, hatta Büyük Daire tarafından incelenip karara

bağlanmış başvurulara dairdir. İlgili kararlar incelendiğinde, aşağıda-

ki genel prensiplerin Mahkemece ortaya konduğu görülmektedir:

Sözleşme’ye taraf devletler, AİHS’te öngörülen ilkelerle uyumlu

olmak kaydıyla,

hükmedilen cezanın yeniden gözden geçirilmesi ve serbest

bırakmaya ilişkin yöntemler dâhil

, [istedikleri] belirli bir ceza adalet siste-

mini seçmekte serbest olup, bu alan kural olarak Mahkeme’nin dene-

tim alanı dışındadır

. Suç işleyen bir yetişkinin müebbet hapis ceza-

sına çarptırılması, kural olarak ne Sözleşme’nin 3. maddesince ne de

diğer herhangi bir hükmü tarafından yasaklanmıştır

Ancak, suç işleyen bir yetişkini, serbest kalma ümidinden yoksun

bırakan “

indirimsiz müebbet hapis

” cezasına mahkûm etmek, AİHS’nin

3. maddesi açısından sorun oluşturabilir

. Buna rağmen, bir müeb-

bet hapis cezasının pratikte ölünceye kadar sürme riskinin bulunma-

çok başvuru AİHM tarafından incelenip karara bağlanmış olup, bu konuda bk.

F. Massias, “Légalité, dangerosité, perpétuité. Le contrôle de la Cour européenne

sur les peines perpétuelles du droit anglais, obligatoires et indéterminées”, in Mél.

Pierre Couvrat, Paris, PUF, 2001, s. 279 vd.

Örnek olarak bk. Kotälla v. Hollanda (Kom. kar.), yukarıda belirtilen; Weeks c.

Royaume-Uni (Kom. rap.), yukarıda belirtilen.

Achour v. Fransa [BD], no. 67335/01, 29 Mart 2006, § 51; Kafkaris v. Kıbrıs [BD],

no. 21906/04, 12 Şubat 2008, § 99. AİHM bu ifadeyi, Vinter ve Diğerleri v. Birleşik

Krallık kararından sonra verdiği bir kararda “yerleşik içtihat” olarak nitelendir-

miştir (Murray v. Hollanda, yukarıda belirtilen, § 49).

Bamber v. Birleşik Krallık (Kom. kar.), no. 13183/87, 14 Aralık 1988; Sawoniuk

v. Birleşik Krallık (k.k.), no. 63716/00, 29 Mayıs 2001; Kafkaris v. Kıbrıs [BD], yu-

karıda belirtilen, § 97; Iorgov (II) v. Bulgaristan, no. 36295/02, 2 Eylül 2010, § 49.

Schuchter v. İtalya (k.k.), yukarıda belirtilen. Ayrıca bk. J.-F. Renucci, Traité de

droit européen des droits de l’homme, Paris, LGDJ, 2007, s. 128.

Nivette v. Fransa (yukarıda belirtilen); Einhorn v. Fransa (yukarıda belirtilen);

Stanford v. Birleşik Krallık (yukarıda belirtilen); Wynne v. Birleşik Krallık (yu-

karıda belirtilen); Kafkaris v. Kıbrıs [BD], (yukarıda belirtilen), § 97; Iorgov (II) v.

Bulgaristan (yukarıda belirtilen), § 49.