sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Tamer DEMİRBİLEK

447

E. Sonuç

İşçi ve işveren arasındaki iş akdinin son bulmasıyla gündeme ge-

len kıdem tazminatı, işçiye işverenine bağlılığı dolayısıyla ödenen bir

yıpranma tazminatıdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçinin hangi haller-

de kıdem tazminatına hak kazanacağı, hangi hallerde ise hak kaza-

namayacağı kaleme alınmıştır. Hakikaten de, dünyada çok geniş bir

uygulama alanına sahip kıdem tazimatına bir işçinin hak kazanabil-

mesi için öncelikle, geçerli bir iş akdine dayalı olarak aynı işverenin

yanında en az bir yıllık çalışma süresini tamamlamış olması gerekir.

Sayılan bu şartların var olması maalesef işçiye kıdem tazminatına hak

kazanması için yeterli değildir. Daha açık olmak gerekirse, iş akdinin

sona ermesinin İş Kanunu’nun 25. maddesinin ikinci fıkrasında kale-

me alınan ve işverene haklı fesih imkanı tanıyan “Ahlak ve İyiniyet

Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri” hükmüne dayanmaması

gerekmektedir. Zira, bu hüküm kapsamına giren bir fesih sonucu işçi-

nin kıdem tazminatına hakkı doğmaz.

Kanun koyucu yasa da ayrıca işçiye bazı hallerde derhal fesih hak-

kı tanımıştır. İş Kanunu’nun 24. maddesinde bu haller kaleme alınmış-

tır ve buna göre, üç bette sıralanan sağlık, ahlak ve iyiniyet kurallarına

uymayan haller ve benzerleri ile zorlayıcı sebeplerin varlığı hallerinde

işçiye derhal fesih hakkı tanınmıştır. İş akdinin böyle bir nedene dayalı

olarak sona ermesinde işçinin kıdem tazminatına hakkı doğar. Yukarı

da sayılan nedenlerin dışında; evlenen kadın işçiye evlilik tarihinden

itibaren 1 yıllık süre içerisinde, erkek işçinin ise askere gitmesi dolayı-

sıyla askere gitmeden önce makul bir süre de ve emeklilik, malüllük

aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla iş akdini feshedenlerde kı-

dem tazminatına hak kazanırlar. Bir yıllık asgari çalışma şartını ye-

rine getiren ölen işçinin de yasal ve atanmış mirasçılarının da kıdem

tazminatına hak kazanacakları yasa da öngörülmüştür.

İşçinin her bir yıllık çalışma süresi için bir brüt maaş olarak hesap-

lanan kıdem tazminatının hesaplanmasında son ücret kavramı karşı-

mıza çıkar. Son ücretin hesaplanmasında, işçiye maaşı dışında ödenen

ve süreklilik arz eden ek ücret ve yardımlar dikkate alınır. Süreklilik

arz etmeyen ve işçiye işyerinde kullanması için verilen eldiven, kıyafet

vs. son ücret hesaplanırken dikkate alınmaz.

Kıdem tazminatına en yüksek devlet memuruna ödenecek olan

bir hizmet yılına ait azami emeklilik ikramiyesinin meblağı tavan ola-