TBB Dergisi 116.Sayı

TBB Dergisi 2016 (116)

Recep LEVENT

317

2- KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın, yurt dışındaki çalışmaları/

bulundukları süreleri sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde-

ki çalışma sürelerinin birleştirilmesi veya birleştirilen sürelerin ayrıca

borçlanılması, diğer yandan sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan

ülkelerde bulunan vatandaşlarımızın ise yurt dışındaki çalışmalarını/

bulundukları sürelerinin borçlanabilmesine imkan tanınmıştır.

Borçlanma 3201 sayılı Kanun

hükümlerine göre yapılmakta ve

borçlanma yapmak için, borçlanma süresi içerisinde ve borçlanma ta-

rihinde Türk vatandaşı olma şartı arandığından, göçe/zorunlu göçe

tabi tutulan soydaşlarımız bir süre bu borçlanma hakkından yararlan-

dırılamamıştır. Ancak, 2008 yılı içerisinde 5754 sayılı Kanunla yapılan

değişiklikle zorunlu göçe tabi tutulan soydaşlarımıza bulundukları

ülkede Türk Vatandaşı olma şartı kaldırılmış veya ters anlatımla, bun-

lar yurt dışında bulundukları ülkelerdeki süreler içerisinde de Türk

Vatandaşı sayılarak bunlara borçlanma imkanı tanınmıştır. Dolayısıy-

la, soydaşlarımızdan sadece Bulgaristan’dan gelenler “zorunlu göç”

kapsamında sayıldığından, bu hak sadece Bulgaristan’dan zorunlu

göçe tabi tutulan vatandaşlarımıza verilmiş bulunmaktadır.

Bu açıklamalar çerçevesinde; konu, “Yurt dışında çalışan/bulunan

vatandaşların sosyal güvenliği” ve “Göçmen vatandaşların sosyal gü-

venliği” olarak iki ana başlıkta açıklanacaktır.

2.1- Yurt dışında çalışan/bulunan vatandaşların sosyal güvenliği

Yurt dışında bulunan/çalışan vatandaşların sosyal güvenliği de

üç ayrı şekilde sağlanabilmektedir.

2.1.1- Sözleşmeli ülkelerdeki çalışmaların sözleşme

hükümlerine göre birleştirilmesi

Çalışma faaliyetleri sadece ülke sınırları içerisinde değil, ülke sı-

nırları dışında da yapılması sonucunda, karşılıklı çalışma olan ülkeler

arasında yapılan ikili çalışma ve sosyal güvenlik sözleşmelerinin im-

zalanmasına sebebiyet vermiştir. Asıl olarak konuya geçmeden önce

ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin dayandığı ilkeler, dayanağı ve

kapsamından bahsetmek yararlı olacaktır.

Bkz. 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen

Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun,

R.G… 22/5/1985, 18761