TBB Dergisi 116.Sayı

Yurt Dışında Çalışan veya Bulunanlar ile Göçmenlerin Sosyal Güvenliği

318

a) İkili sosyal güvenlik sözleşmelerinin dayandığı ilkeler

Sosyal güvenlik sözleşmelerinin dayandığı temel ilkeler aşağıda

açıklanmıştır:

-Mevzuatın tekliği ilkesi:

İki ülkede çalışmanın bulunması ha-

linde, bazı istinaları olmakla birlikte kural olarak bir kişi yalnızca bir

ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmaktadır. Ancak, bu kura-

lın aksine;

-Eşit işlem görme ilkesi

: Bu ilkeyle sözleşmeye taraf ülke sigor-

talıları, karşılıklı olarak, sigorta hak ve yardımları bakımından, diğer

akit taraf ülke sosyal güvenlik sistemi uygulamalarında o ülke vatan-

daşları ile aynı işlemlerden yararlanabilmesi sağlanmaktadır.

-Kazanılmış hakların korunması ilkesi:

Sözleşmeler aracılığıy-

la, “Taraf ülkelerde kazanılan sosyal güvenlik hakları, ikamet deği-

şikliği, mevzuat farklılığından, ikamet ve vatandaşlık değişikliğinden

kaynaklanan sebeplerle oluşan kayıpların önlenmesi” amaçlanmıştır.

-Yardımların transferi ilkesi:

bu ilke yoluyla, ikili sosyal güven-

lik sözleşmeleriyle çalışılan ülke mevzuatına göre kazanılan hakların,

sigortalıların ikametlerini diğer sözleşmeli ülkeye nakletmeleri duru-

munda dahi korunacağı kabul edilmiştir.

-Süre birleşimi ilkesi:

“Yardımların hak kazanılmasında, sözleş-

meye taraf ülkelerden birinde geçen sosyal güvenliğe esas hizmet sü-

releri, aynı zamana rastlamamak koşuluyla diğer taraf ülkede geçmiş

gibi değerlendirilmek üzere birleştirilmesi” bu ilkeyle gerçekleştiril-

mektedir.

-Koordinasyon ilkesi

: Bu ilkeyle, ülkeler arasında, iç mevzuat için

geçerli olan sosyal güvenlik kanun ve uygulamalarına müdahale edil-

meksizin sözleşmeli ülkeler arasında işbirliği sağlanmaktadır.

b) Türk hukuku açısından ikili sosyal güvenlik

sözleşmelerinin dayanağı

Anayasamızın; 40 ıncı maddesinde, herkesin sosyal güvenlik hak-

kına sahip olduğu, Devletin bu güvenliği sağlayacak tedbirleri alacağı

ve gerekli teşkilatı kuracağı öngörülmüş, 62 nci maddesi ile de yabancı

ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının sosyal güvenliklerinin sağlan-

ması için gereken tedbirleri alma görevi Devlete verilmiştir.

Bkz. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, R.G… 7/11/1982, 2709