TBB Dergisi 116.Sayı

Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği

336

GİRİŞ

Çocuk işçilerin çalıştırılmaları tüm dünyada tarih boyunca gö-

rülmüş bir olgudur. Ancak sanayi devrimiyle birlikte çocuk ve genç

işçilerin çalıştırılmasının niteliğinde ve niceliğinde önemli bir değişim

olmuştur. Bu dönemde yetişkinlere göre daha ucuz, uysal ve güçsüz

görülen küçük yaştaki çocuk ve genç işçilerin uzun çalışma saatlerin-

de her türlü eğitimden ve güvenlikten uzak bir biçimde ağır koşul-

larda çalıştırılmaları söz konusu olmuştur. Özellikle 2000’li yıllardan

sonra çocuk işçiliği uluslararası düzeyde çok sayıda hukuki düzen-

lemeye konu oluşturmuştur. Buna karşılık tüm dünyada halen 200

milyonu aşkın çocuğun yeterli eğitimden, güvenlikten, sağlık hizmet-

lerinden yoksun biçimde çalışma yaşamında olduğu, bunlardan 115

milyonunun da çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerine maruz kaldığı

belirtilmektedir

. Dolayısıyla sorunun hala ilk günkü önemiyle devam

ettiğini söylemek mümkündür.

Türkiye İstatistik Kurumu 2012 yılı çocuk işgücü anketi sonuçlarına

göre

Türkiye’de ekonomik faaliyette çalışan 6-17 yaş grubundaki çocuk-

ların istihdam oranı %5,9’dur. Bu yaş grubundaki istihdam oranı 2006

yılı sonuçlarına göre aynı düzeyde kalırken, çalışan çocuk sayısında 3

bin kişilik artış gerçekleşmiştir. Oysa 2006 yılında 1994 ve 1999 yıllarına

oranla 6-17 yaş grubu çalışan çocuklar istihdam oranında belirgin bir

düşüş yaşanmışken, 2012 yılına gelindiğinde bu sayı artış göstermiş-

tir. Yine aynı anket sonuçlarına göre Türkiye’de çalışan çocukların en

yoğun olduğu sektör % 44,7 ile tarım sektörüdür

. 2006 yılıyla kıyas-

landığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 8,1 puan

artarken; sanayi ve hizmet sektörlerinin payları azalmıştır.

Ulusal ve uluslararası düzeyde bir sorun olarak kabul edilen ço-

cuk işçiliğinin sebepleriyle ilgili araştırmalar göstermektedir ki, çocuk

işçiliğinin en temel/büyük nedenleri arasında başta yoksulluk

olmak

Joan M. Smith, “North American Free Trade and The Exploitation of Working

Children”, 4 Temp. Pol. & Civ. Rts. L. Rev. 57 1994-1995, 57. Akın, Levent Akın,

“Working Conditions of The Child Worker in Turkish Labor Law”,

Employee

Responsibilities & Rights Journal

, March 1 2009, 53.

TÜİK Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları, 2012, Haber Bülteni, 2 Nisan 2013, Sayı:

13659,

Ankete göre Türkiye’de çalışan çocukların %44,7’si (399 bin kişi) tarım, %24,3’ü

(217 bin kişi) sanayi ve %31’i (277 bin kişi) hizmet sektöründe yer almıştır.

Yoksulluk, çocuk işçiliğinin en önemli nedeni olmasının yanı sıra çocuk işçiliğinin