342 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hande Bahar AYKAÇ
341
densel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin
okullarına devamına engel olmayacak “hafif işlerde” çalıştırılabilecek-
leri öngörülmüştür. O halde belirtilen nitelikte olan hafif işlerde asgari
yaş sınırı düşürülmüş olsa da korunmuştur.
IV. Uluslararası Düzenlemelerde Çocuk ve Genç İşçiliği
Çocuk işçiliği doğrudan veya dolaylı olarak çok sayıda uluslara-
rası belgeye konu oluşturmuştur. Belirtmek gerekir ki bu uluslararası
düzenlemeler pratik uygulanabilirliklerinden ziyade, çocuk işçiliğinin
global bir sorun olarak kalmasını sağlamak hususunda sembolik öne-
me haizdirler
19
.
1.Birleşmiş Milletler Belgeleri:
Uluslararası anlamda çocuk haklarını koruma altına alan ilk me-
tin, 1924 tarihli
Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi’dir.
Bu bildirgede, “ço-
cukların açlığa, hastalıklara, her türlü istismara ve kimsesizliğe karşı
korunması, felaket anında yardımın öncelikle çocuğa yapılması ve
çocukların kardeşlik duyguları içinde eğitilmeleri gerektiği” belirtil-
miştir. Bu bildirge Gazi Mustafa Kemal tarafından 1931 yılında onay-
lanmıştır
20
.
Çocuk hakları konusunda uluslararası düzeyde atılan ikinci adım,
1956 yılında
“Birleşmiş Milletler Kölelik, Köle Ticareti, Köleliğe Benzer Uy-
gulama ve Geleneklerin Ortadan Kaldırılmasına Dair Ek Sözleşme”
ile ger-
çekleşmiştir. Bu sözleşme uyarınca “18 yaşından küçük çocukların,
veli ya da vasileri tarafından çocuğun şahsını veya çalışmasını istis-
mar amacı ile karşılıklı veya karşılıksız şekilde başka kişilere verilme-
si” yasaklanmıştır. Türkiye anılan Ek Sözleşmeyi 04.04.1964 tarihinde
onaylamıştır
21
.
Birleşmiş Milletler Örgütü 1959 yılında Cenevre Çocuk Hakları
Bildirgesi’nin esas alındığı
BM Çocuk Hakları Bildirgesini
; 1989 yılında
ise çalışan-çalışmayan 18 yaş altındaki bütün çocukları ve onların “ya-
şama hakkı”, “isim hakkı”, “vatandaşlık kazanma hakkı”, “düşüncesini
19
Selby, a.g.e., 169.
20
Şahin, a.g.e., 95.
21
11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi, RG 6.1.1964, 11599.