TBB Dergisi 116.Sayı

TBB Dergisi 2016 (116)

Hande Bahar AYKAÇ

339

yapılmıştır. Yönerge “çocuk”, “genç” ve “ergen” kavramlarını ayrı ayrı

tanımlamıştır. Söz konusu Yönergenin 3. maddesine göre genç (young

person), 18 yaşın altındaki herhangi bir kişiyi, çocuk (child), 15 yaşın

altındaki herhangi bir kişiyi veya ulusal mevzuat uyarınca halen zo-

runlu tam zamanlı eğitime tabi kişiyi, ergen (adolescent) en az 15 en

fazla 18 yaşında olup ulusal mevzuat uyarınca tam zamanlı eğitime

tabi olmayan genç işçiyi ifade etmektedir (m.3).

Alman Hukukunda Çalışan Gençlerin Korunmasına Dair 1976

tarihli Yasa’da 15 yaşını doldurmamış olanlar çocuk; 15 ve 18 yaş ara-

sındakiler ise “genç” olarak tanımlanmış ve farklı hükümler öngö-

rülmüştür

Bununla birlikte tam zamanlı zorunlu eğitime tabi olan

“gençler” hakkında da çocuk işçiler için geçerli olan hükümlerin uy-

gulama alanı bulacağı kabul edilmiştir.

Türk İş Hukukunda da 4857 sayılı İş Kanununda yukarıda anı-

lan yönergeye uygun olarak çocuk işçi ve genç işçi kavramları kulla-

nılmıştır. Ancak bu kavramlara ilişkin tanıma yasada değil, 6.4.2004

tarihli “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkın-

da Yönetmelik”te yer verilmiştir. Buna göre genç işçi, “15 yaşını ta-

mamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi”

ifade etmektedir

(Yön.m.4). Çocuk işçi ise, “14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış

ve ilköğretimini tamamlamış kişi” olarak tanımlanmıştır (Yön. m.4).

III. Çocuk İşçi- Çalışan Çocuk Ayrımı

Konuyla ilgili yapılan ayrımlardan bir diğeri “çocuk işçi” ve “çalı-

şan çocuk” ayrımıdır. Çocuk işçi kavramının “işçi” kavramından hare-

ketle “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan yasalarca öngörülmüş be-

lirli bir yaşın altındaki kişi” olarak tanımlanması mümkündür. Buna

karşılık “çalışan çocuk” denildiğinde bundan daha geniş kapsamlı bir

kavram akla gelmektedir. Buna göre çalışan çocuk:

“Ücret karşılığın-

da bir işverene bağımlı olarak veya kendi hesabına ya da ücretsiz aile

işçisi şeklinde çalışan belirli bir yaşın altındaki kişidir”

Muhittin Astarlı, Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara

2008, 117, dn.275. Susan Mayne/ Susan Malyon, Employment Law in Europe,

Butterworths, London, Dublin and Edinburgh 2001, 459.

Türkiye İstatistik Kurumu 2012 yılı çocuk işgücü anketi sonuçlarına göre,

Türkiye’de çalışan çocukların % 52,6’sı ücretli veya yevmiyeli, % 46,2’si ücretsiz