TBB Dergisi 116.Sayı

TBB Dergisi 2016 (116)

Esra KATIMAN

401

cılara yardım ve tedavi konusunda fiilen çalışmalarda bulunmuştur

UKK, politik sebeplerden uzak, tamamen insani amaçlar içinde

yapılan yaralılara yardım faaliyetlerine, Balkan Savaşları’ndan sonra

da devam etmiştir

. Böylelikle fiilen, savaş alanında yaralanmış askeri

personele sağlık yardımını öngören ilk Cenevre Sözleşmesinin (1864)

uygulama alanı genişletilmiştir. 1912 yılında Washington’da düzenle-

nen Uluslararası Kızılhaç Konferansı’nda, uluslararası niteliği olma-

yan silahlı çatışmalar halinde uygulanacak bir uluslararası sözleşme

hazırlanması önerisinde bulunulmuştur. Fakat Rusya’nın iç çatışma-

larda yer alan kişilerin

suçlu

oldukları ve bu nedenle bir uluslararası

koruma hak etmeyecekleri savı karşısında UKK’nin bu önerisi tartış-

maya dahi açılmamıştır

Böyle olmakla birlikte, UKK’nin konu ile ilgili çalışmalarına hız

kazandıran yine Rusya olmuş ve Lenin tarafından imzalan üç genelge

ile Rusya’da Çar yanlısı beyaz Ruslara karşı yapılan mücadelede 1864

tarihli Sözleşme’nin uygulanacağı kabul edilmiş ve iç savaşta yaralı-

ların UKK tarafından tedavi edileceği konusu imza altına alınmıştır

1921 yılındaki UKK’nin X. Uluslararası Kongresinde, “İç Savaş” başlığı

ile XIV no.lu Kararında yazılı metne dökülecek olan “iç savaş, ayak-

lanma, iç karışıklık mağdurlarına UKK tarafından yardım edilme-

si” kuralı, böylelikle yirmi yıl boyunca fiilen uygulanabilmiştir. XIV

no.lu Karar, UKK’ye, iç savaş, ayaklanma, iç karışıklık mağdurlarına

önceliği olan ulusal Kızılay veya Kızılhaç Topluluklarının yetersizli-

ği halinde, UKK ve diğer ulusal Kızılay veya Kızılhaç Topluluklarına

insani yardım müdahalesi hak ve imkanı vermekteydi. 1928’de, UKK

Tüzüğü’nü, bu yeni görev alanına göre gözden geçirmiş ve böylelikle,

Sultan Abdülaziz, 22 Ağustos 1864 tarihli 1864 tarihli savaş alanında yaralanmış

askeri personele sağlık yardımını öngören Cenevre Sözleşmesi’ni onayladığını

ilan eden ilk Avrupa hükümdarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Kabulün

etkileri kısa sürede hissedildi ve Sözleşmenin yürürlüğe konabilmesi amacıyla,

Albay Dr. Abdullah Bey’in öncülüğünde, İstanbul’da Osmanlı İmparatorluğu Ya-

ralı Kara ve Deniz Askerleri İçin Merkezî Yardım Derneği’nin Örgütlenmesi ve bu

konudaki çalışmaları yürütecek Geçic

Komite Oluşturulmasına 11 Haziran 1868

tarihinde İstanbul’da karar verildi. Bkz. Kızılay’ın kuruluş belgesi kabul edilen

metin:

http://arsiv.kizilay.org.tr/index.php?sf=cntnt&id=16

Djamchid Momtaz, “ Le droit international humanitaire applicable aux conflits

armés non internationaux”, in Eisemann D.M., Koskenniemi M., La succession

d’États la codification à l’épreuve des faits, Académie de droit international de la

Haye, Kluwer Law international, 2002, [21-138],s. 25.

İbidem.

İbid.