173 / 453
6413 Sayılı TSK Disiplin Kanununun Esasları
172
e. Disiplin Mahkemelerinin Yapısı ve İşleyişi
Anayasa’nın 145’inci maddesine göre Askerî Yargı, Askerî Mah-
kemeler ve Disiplin Mahkemeleri tarafından yürütülür. 1964 yılında
yürürlüğe giren 477 sayılı Kanuna göre disiplin mahkemeleri üç su-
bay veya iki subay bir astsubaydan oluşmakta olup, tam bir mahke-
me niteliğindedir.
9
Adli mahkemelerdeki Cumhuriyet Savcısıyla aynı
görevi yapan iddia makamındaki disiplin subayı ile üyeler, istisnalar
dışında, nezdinde mahkeme kurulan komutan tarafından bir yıllığı-
na görevlendirilmektedir ve mahkeme kararlarına komutanın itiraz
hakkı vardır Mahkemenin kararlarına karşı temyiz yolu değil yetkili
kılınan en yakın disiplin mahkemesine itiraz yolu mevcuttur. Disiplin
mahkemelerinin bu üye yapısı ve işleyişi AİHM tarafından Sözleşme-
de düzenlenen adil yargılanma hakkına aykırı bulunmuştur.
10
3. 6413 Sayılı Kanunun Gerekçesi ve Getirdiği Yenilikler
Başlangıç noktası yukarıdaki gelişmeler olan kanun tasarısının ge-
rekçesinde özetle;
“TSK personeli hakkında uygulanan disiplin hükümlerinin
mevzuatta dağınık şekilde düzenlendiği, disiplin amirleri veya disiplin mahke-
melerince personele oda veya göz hapsi cezası verilmesine imkân tanıyan düzen-
lemelerin AİHM nezdinde dava konusu olduğu ve birçok kararda asker kişilere
verilen oda hapsi cezalarının AİHS’e aykırı olduğuna dair kararlar verildiği,
bu kararlara göre disiplin amiri tarafından verilen oda hapsi cezalarında kişinin
özgürlüğü ve güvenliği hakkının; disiplin mahkemesince verilen oda hapsi ceza-
larında ise adil yargılanma hakkının ihlal edildiği gerekçeleriyle ülkemizin taz-
minata mahkûm edildiği belirtilerek tasarının disiplin hukukuna ilişkin sorunla-
rın disiplin amirlerinin otoritesinde ve emir-komuta sisteminde zafiyet meydana
getirmeden, değişen ve gelişen günümüz hukuk anlayışına uygun bir şekilde
çözülmesi amacıyla hazırlandığı”
belirtilmiştir.
11
Kanunla getirilen yenilik
ve değişiklikleri müteakip başlıklar altında sıralamak mümkündür.
9
Veyisoğlu/Türkiye Kararı, Karar tarihi 27.06.2007, Başvuru no. 27341/02,
http://www.inhak.adalet.gov.tr/hudoctr.html10
Disiplin Mahkemelerinin adil yargılanma ilkesinin ihlaline neden olduğu yönün-
de 03.05.2007 tarihli İrfan Bayrak-Türkiye kararı için bkz.:
http://www.yargitay.
gov.tr/aihm/upload/39429_98.pdf; 26.06.2007 tarihli Veyisoğlu-Türkiye kararı
için bkz.:
http://www.yargitay.gov.tr/aihm/upload/27341_02.pdf11
Kanunun gerekçesi için bkz.
:http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss394.pdf