TBB Dergisi 117.Sayı

Demokratik Rejim ve Seçim Sistemleri

424

Genellikle uzun müzakereler sonucunda kurulabilen bu hükümetler,

−bu dönemde işçi haklarını güvence alan çalışma mevzuatı gibi birçok

yeni kanunun iki meclisli bir parlâmento tarafından çıkarılmış, arada

iki darbe girişimi önlenerek demokratik rejim korunmuş, 1974’te Kıbrıs

Barış Harekâtı gibi önemli işlerin başarılmış olmasına rağmen− koalis-

yon ortakları arasındaki görüş ayrılıkları nedeniyle fazla uzun ömürlü

olmamış; hükümet krizlerinden partiler üstü hükümet

ya da azınlık

hükümeti

formülleriyle çıkılabilen, bazen de güven oyu alamayan

hükümetlerce

yönetilen ara dönemler yaşanmıştır. Partiler arasında

Bu konuda bk. Sanal, age, s. 55 vd, 173 vd.

1971’de CHP’den ayrılıp bağımsız olarak hükümet kurmakla görevlendirilen Ko-

caeli Milletvekili Nihat Erim’in Başbakanlığında AP, CHP ve MGP’li milletvekili

ve Cumhuriyet Senatosu üyeleri ile TBMM dışından teknokratlarla kurulan iki

hükümet, ilk partiler üstü hükümet örnekleri olarak kabul edilebilir. Bu konuda

bk. Sanal, age, s. 37-39, 155-158.

1963’te CHP Genel Başkanı Malatya Milletvekili İsmet İnönü’nün Başbakanlığın-

da TBMM dışından da bakan atanarak kurulan CHP-Bağımsızlar Hükümeti, 15

Ekim 1961 milletvekili genel seçimi sonuçları dikkate alındığında “azınlık hükü-

meti” olarak nitelenebilir. Başbakan İsmet İnönü tarafından kurulan 10. ve sonun-

cu hükümet hakkında bilgi için bk. Sanal, age, s. 29 vd. 15 Ekim 1961 milletvekili

genel seçimi sonuçları tablosu için bk. Tuncer, age (Osmanlı’dan Günümüze Se-

çimler), s. 324; Tuncer/Danacı, age, s. 35; Erol Tuncer, 1961 Seçimleri, Ankara 2012

(TESAV Yayınları No. 39), s. 147.

1979’da AP Genel Başkanı Isparta Milletvekili Süleyman Demirel tarafından ku-

rulan ve 1961 Anayasası döneminin son hükümeti olan AP Hükümeti de bir azın-

lık hükümetidir. Bu konuda bk. Sanal, age, s. 57 vd, 175 vd. 1961 Anayasası döne-

minin son milletvekili genel seçimi olan 5 Haziran 1977 milletvekili genel seçimi

sonuçları için bk. Tuncer, age (Osmanlı’dan Günümüze Seçimler), s. 328; Tuncer/

Danacı, age, s. 39.

1974’te Cumhuriyet Senatosu Kontenjan Üyesi Sadi Irmak’ın Başbakanlığında

ağırlıklı olarak TBMM dışından teknokratlarla kurulan Hükümet için yapılan

güven oylamasında kabul oyları 17’de kalmış, 358 ret oyu kullanılmıştır. Böyle-

ce Cumhuriyet tarihinde ilk kez yeni kurulan bir hükümet, Meclis’ten güvenoyu

alamadı. Cumhurbaşkanı Fahri S. Korutürk tarafından bir kez daha hükümeti

kurmakla görevlendirilen Irmak, bir “Millî Koalisyon Hükümeti” kurma çabala-

rında başarılı olamadı. Meclis’ten güvenoyu alamayan Irmak Hükümeti, yerine

AP Genel Başkanı Isparta Milletvekili Süleyman Demirel’in Başbakanlığında “1.

Milliyetçi Cephe Hükümeti” kuruluncaya kadar 4 ay 14 gün görevde kalmıştır. Bu

konuda bk. Sanal, age, s, 47 vd, 165 vd.

5 Haziran 1977 milletvekili genel seçiminden 213 sandalye ile birinci parti olarak

çıkan CHP’nin Genel Başkanı Zonguldak Milletvekili Bülent Ecevit tarafından

kurulan ve Cumhurbaşkanı Fahri S. Korutürk’ün Millet Meclisi Başkanlığına gön-

derdiği 21.6.1977 tarihli yazısıyla Bakanlar Kurulu listesi onaylanan CHP Azınlık

Hükümeti için 3.7.1977 günü Millet Meclisi’nde yapılan güven oylamasında kabul

oyları 217’de kalmış, ret oyları 229’a ulaşmıştır. Böylece Başbakan Ecevit tarafın-

dan kurulan 2. Hükümet, Cumhuriyet tarihinde güvenoyu alamayan ikinci hü-

kümet oldu. Aynı gün istifa eden Ecevit’in yerine 21.7.1977 günü Cumhurbaşkanı