TBB Dergisi 117.Sayı

DEMOKRATİK REJİM

VE SEÇİM SİSTEMLERİ

Prof. Dr. Hikmet Sami TÜRK

I. GİRİŞ

Demokratik rejim, devleti yönetenlerin yönetilenler tarafın-

dan özgürce seçildiği siyasî rejimdir. Anayasa’mıza göre Türkiye

Cumhuriyeti’nin değişmez, değiştirilmesi teklif edilemez nitelikle-

rinden biri, “demokratik” bir hukuk devleti olmasıdır (m. 2, 4). Vatan-

daşlar, kanunda gösterilen koşullara uygun olarak, seçme ve seçilme

hakkına sahiptirler. Seçimler, “serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy,

açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altın-

da yapılır.” (m. 67/I-II). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ek 1. Pro-

tokol ile –aralarında Türkiye’nin de bulunduğu− “Yüksek Sözleşmeci

Taraflar, yasama organının seçilmesinde halkın kanaatlerinin özgürce

açıklanmasını sağlayacak koşullar içinde, makul aralıklarla, gizli oyla

serbest seçimler yapmayı taahhüt” etmişlerdir (m. 3).

Böylece “serbest seçimler”, demokratik rejimlerde yönetim yetkisi-

nin kaynağı, meşruiyetin temelidir

. Çok partili demokratik rejimlerde

yasama organı seçimlerinde uygulanan seçim sistemlerinin iki temel

işlevi vardır:

1. Bir ülkede yapılan seçime katılan siyasî partilerden hangisi veya

hangilerinin hükümet kurmaya yeterli bir parlâmento çoğunluğu ka-

zanacağını, hangi parti veya partilerin muhalefet olarak denetim göre-

Türkiye Barolar Birliği’nin 25 Aralık.2013 günü Ankara’da düzenlediği Temiz ve

Adil Seçim Sempozyumu’nda Adalet E. Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk ta-

rafından yapılan konuşmanın daha sonra genişletilmiş, ara başlıkları konmuş ve

dipnotları eklenmiş metni

Bu konuda daha geniş açıklama için bk. Hikmet Sami Türk, “Türkiye İçin Nasıl

Bir Seçim Sistemi?”, Hikmet Sami Türk/Erol Tuncer, Türkiye İçin Nasıl Bir Seçim

Sistemi? Sistem Önerileri, Seçim Uygulamaları, Ankara 1995 (TESAV Yayınları

No. 6), 3 vd.

makaleler / articles