445 / 453
Demokratik Rejim ve Seçim Sistemleri
444
7. Anayasamız, siyasî partilere Devletin “yeterli düzeyde ve hakça
malî yardım” yapmasını, bu yardımın tâbi olduğu esasların kanun-
la düzenlenmesini öngörmektedir (m. 68 sf). Siyasî Partiler Kanunu,
Yüksek Seçim Kurulu’nca son milletvekili genel seçimine katılma
hakkı tanınan ve Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 33. maddesindeki
genel barajı aşmış bulunan partilere her yıl toplam geçerli oy sayıları
ile orantılı Hazine yardımı yapılmasını; ayrıca –daha az miktarda olsa
da− milletvekili genel seçiminde geçerli oyların % 7’sinden fazlasını
alan siyasî partilere de Devlet yardım yapılmasını düzenlemiştir (Ek
m. 1/I, IV). Bu yardımın da ülke seçim barajında yapılacak değişikliğe
paralel olarak yeniden düzenlenmesi gerekir.
V. ÖNERİLER
Yukarıdaki açıklamaların ışığında Türk seçim mevzuatında önce-
likle yapılması gereken değişiklikler şöyle sıralanabilir:
1. Gerek milletvekili, gerek il genel ve belediye meclisleri üyeleri
seçiminde alışılmış bir yöntem olarak
d’Hondt
usulü nispî temsil siste-
mi uygulamasına devam edilmelidir (MvSK m. 34, 2972 sayılı Kanun
m. 23/a).
Bukonuda 1961Anayasası döneminin siyasal koşulları içinde baraj-
sız
d’Hondt
sistemi uygulamasının getirdiği, Anayasa Mahkemesi’nin
1968’de çevre barajını iptal ederek
47
oluşmasına katkıda bulunduğu,
birbirini izleyen genellikle kısa ömürlü koalisyon veya azınlık hü-
kümetleriyle istikrarsızlığın dönemin belirgin özelliği hâline geldiği
ortamdan büyük partilere daha çok prim veren bir sistemle çıkma
arayışı ile
d’Hondt
sistemi yerine tarafımızdan ilk kez 1976 yılında öne-
rilen, o nedenle doktrinde “
Türk
sistemi I” ve “
Türk
sistemi II” olarak
adlandırılan, 1992 yılında Adalet Bakanlığı’nca oluşturulan Uzmanlar
Komisyonu’nca hazırlanan ve 1995 yılında yayımlanan Seçim ve Siyasî
Partiler Kanunları Değişiklik Öntasarısı’nda iki alternatif olarak kabul
edilen “1.5’la başlayan yarımşar aralı aritmetik dizi ile bölme” veya
“Azalan tam sayılı aritmetik dizi ile çarpma” formülleri üzerinde de
durulabilir
48
.
47
Bk. yuk. dn. 11.
48
(48) O tarihteki görev ve sıfatlarıyla Adalet Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Ful-
ya Kantarcıoğlu, AÜHF Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hikmet Sami Türk (Raportör),