239 / 421
Zincir İşlemlere Karşı Hangi Aşamada Dava Açılabilir?
238
Görüldüğü üzere zincir işlemlerde yer alan halka işlemlerden
kimileri nihai işlemden bağımsız bir değer taşımaz, dolayısıyla iptal
davasına konu olmaz. Bu bağlamda zincir işlemlerin bir örneğini oluş-
turan müşterek kararname ile yapılan atamalarda Cumhurbaşkanının
onayından önce yapılan teklif işlemleri kendi başlarına hukuki bir de-
ğer taşımadığı için iptal davasına konu olmaz. Bu sayede konu hak-
kında verilmiş bulunan Danıştay İkinci Dairesinin kararı isabetlidir.
Ancak karara karşı yazılan “azlık oyu”nda ileri sürülen görüşler doğru
değildir.
Ancak zincir işlemler içerisinde yer alan tüm halka işlemlerin ba-
ğımsız bir hukuki değer taşımadığı ileri sürülemez. Nitekim zincir
işlemler kuramına ayrı bir boyut katan ayrılabilir işlemler kuramı-
nın benimsediği esaslar çerçevesinde “zincirin parçası durumundaki
halka işlemler ile sonul işlem arasındaki hukuki bağın zayıf ve çö-
zülebilir nitelikte olması halinde, bu işlemlerin zincirden koparıla-
rak bağımsız olarak iptal davasına konu yapılmasını ifade eder.
22
Bir
başka deyişle, zincir işlemler “ayrılabilir işlemlere” (actes détachables)
bölünebilir, ayrılabilir bir işlem; zincir işlemin içinden çekilip alı-
narak “kanuniyeti”nin, zincir işlemin tümlüğünü incelemeye gerek
bulunmaksızın münferiden incelenebilen bir işlem olması anlamını
taşır.
23
Ayrılabilir işlemler kuramı, ilk kez Conseil d’Etat’ın “Perrens”
kararında uygulamaya konulmuştur. Bu kararda, daha önceden “zin-
cir işlem” olarak kabul edilen ve dolayısıyla iptal davasına konu ya-
pılamayacağı belirtilen; sınav sürecinin bir halkasını oluşturan “ya-
rışma sınavına katılmaya yeterli adaylar listesi”nin, sınav işleminden
bağımsız olarak iptal davasına konu olabileceği belirlenmiştir. Bu
kararından sonra da Fransız Danıştay’ı “açık olan kadro sayılarının
ilanı” ve “sınav jürisinin oluşturulması” konularındaki işlemlerin sı-
nav sürecinden ayrılarak iptal davasına konu edilebileceklerine karar
vermiştir.
24
Bununla birlikte, bir idari süreçte gerçekleştirilen işlemlerin han-
gilerinin sonul işleme bağlı, hangilerinin ise bundan ayrılabilir nite-
likte olduklarının saptanması bakımından mevcut herhangi bir kesin
22
Bkz. Erkut, s. 123.
23
Krş. Özyörük, s. 203.
24
Bkz. Erkut, s. 129.