TBB Dergisi 118.Sayı

TBB Dergisi 2015 (118)

Hasan DURSUN

237

Zincir işlemleri; belirli ve sonul (nihai) bir sonucu doğurmak ama-

cıyla birbirini takip eden ve tamamlayıcı bir dizi işlem olarak tanım-

lamak olanaklıdır.

Zincir işlemlerde bu zinciri oluşturan halkaların,

hedeflenen amaç olan sonul işlem ortaya çıkıncaya kadar belirli bir

süreklilik, “devamlılık” (continuité) içinde birbirlerini izlemesi gere-

kir. İdari süreç de ancak belirli işlemlerin arka arkaya ve zincirleme

olarak yapılması ile gerçekleşir.

Bu süreklilik, idari sürecin konusu

durumunda olan sonul işleme dek sürer.

Bu açıdan zincir işlemler, seri işlemlerden

de farklıdır. Gerçek-

ten de, seri işlemlerde baskın nitelikteki işlem genellikle serinin ba-

şındaki (düzenleyici) işlem iken, zincir işlemlerde baskın olan işlem

sonul işlemdir. Yine zincir işlemler, hukuki bir sonucu ifade ettiği

varsayılan bir amaç işleme (sonul işleme) kadar işbirliği içinde bulu-

nan işlemleri belirttiği halde, seri işlemlerde, işlemlerin başlangıçtan

sona erme veya uygulamaya değin bir takım evrelere ayrılma söz

konusudur.

Zincir işlemlerin bir başka özelliği, zinciri oluşturan halka işlem-

lerin, düzenleyici nitelikte olmayan bir dizi işlemden meydana gelme-

si ve bunların arasında gerçek anlamda bir “hukuki bağ” bulunma-

sıdır.

Buna göre, idari süreç içinde yer alan ve iptal davasına konu

oluşturmayan işlemler, sadece sonul işlemden bağımsız olarak hukuki

bir değer taşımayan ya da sonul işleme çözülemez bir hukuki bağ ile

bağlı bulunan halka işlemlerden ibarettir ve zincir işlemler kuramı da

ancak bu işlemler bakımından uygulanabilir niteliktedir.

Bkz. Erkut, C. İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin

Kimliği, Danıştay Yayınları No: 51, Ankara 1990, s. 122. “Zincir işlem” ibarenin

kendisinin de çağrıştıracağı üzere kısaca, birbiri ardına eklenen işlem demektir.

Bu bağlamda Danıştay’ın bir eserin uluslararası düzeyde orijinal olup olmadığını

belirleme bakımından 2547 sayılı kanunda ve ilgili yönetmelikte belirtilen tüm ku-

rulların görüşünün alınması, teknik bir deyişle, zincir işlemin bütün halkalarının

birbirini takip etmesi gerektiği şeklinde yukarıda bahsedilen görüşü isabetlidir.

Bkz. Erkut, s. 122.

Örneğin, düzenleyici işleme dayanılarak birçok bireysel (tekil) işlemin yapılması

durumu. Bu konuda bkz. Erkut, s. 170 dn. 50.

Bkz. Erkut, s. 122.

Bkz. Erkut, s. 123-124.