299 / 421
İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri ve Aykırılığın İş İlişkisine Etkisi
298
1.GİRİŞ
İş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri; çalışanların, işyerlerinde işin
yürütümü nedeniyle oluşabilecek çeşitli tehlikelerden korunması, iş-
yeri içi ve dışındaki çalışma koşullarının iyileştirilerek refahının art-
tırılması amacıyla yapılan sistemli çalışmalardır. Önceleri iş sağlığı ve
güvenliği konusunda işçi odaklı yaklaşımlar benimsemiş olsa da, gü-
nümüzde çalışma şekillerinin ve üretim yapısının değişmesi ve yeni
yönetim tekniklerinin benimsenmesi iş sağlığı ve güvenliği faaliyet-
lerinin sadece işçilere yönelik değil, işteki tüm unsurları kapsayıcı şe-
kilde olmasını gerektirmiştir. Faaliyetlerin odağında
“işçi”
yerine
“iş”
kavramının yer alması, asıl vurgunun işçinin sağlığından çok iş üzeri-
ne yapıldığı ve emeğin korunmasına dönük koruyucu ilkenin zedelen-
diği ve artık işin kendisinin özne olduğu şeklinde değerlendirmelere
yol açmışsa da,
“iş sağlığı ve iş güvenliği”
anlayışı daha geniş kapsamlı
ve koruyucudur.
1
İş sağlığı ve güvenliğine uygun hareket edilmemesi sonucunda
ortaya çıkan iş kazası ve meslek hastalıkları tüm dünya için büyük bir
sorundur. Her yıl dünya üzerinde milyonlarca insan, ölümcül nitelik-
teki iş kazası ve meslek hastalığı sonucunda hayatını kaybetmektedir.
İş kazası ve meslek hastalığına maruz kalan bazı işçiler ise vücut bü-
tünlüğünü yitirerek, çalışma gücünün tümünü veya bir kısmını sü-
rekli ya da belirli bir süreyle yitirebilmektedir.
2
İş kazaları ve meslek
hastalıkları insanı boyutunun yanında, ülke ekonomileri açısından
da ciddi kayıplara yol açmakta ve bu durum bütün dünya ülkelerini,
gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde kapsamlı bir iş sağlığı ve
güvenliği politikası oluşturmaya ve uygulamaya zorlamaktadır.
3
Avrupa Birliği’nde (AB) Tek Senedin getirdiği açılımla birlikte çı-
karılan ve “Çerçeve Direktif”
4
olarak adlandırılan 89/391/EEC sayılı
İşte Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini İyileştirmeye Yönelik Ted-
1
Cem Baloğlu, Avrupa Birliği ve Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği, Beta Yayınevi,
İstanbul 2013, s.8.
2
Benjamin Alli, Fundemantal Principles Of Occupational Health and Safety. ILO
Organization Office, Geneva 2001, s.9.
3
Baloğlu, a.g.k., s.1.
4
Bu Direktif, kendinden sonra çıkarılan Direktiflere temel oluşturması sebebiyle
Çerçeve Direktif olarak nitelendirilmektedir. Bknz. Baloğlu, a.g.k., s.45.