119

TBB Dergisi 2015 (119)

Erdem ERCAN

211

dir.

Buna göre, Ülkemizde Çevre Temizlik Vergisi dışında doğrudan

çevresel amaçla konulmuş bir çevre vergisi bulunmamaktadır.

Hal

böyle iken, çevreye dolaylı olarak olumlu katkıları bulunan Motorlu

Taşıtlar Vergisi ile kaldırılıp Özel Tüketim Vergisi kapsamına alınan

Akaryakıt Tüketim ve Taşıt Alım Vergilerinin öncelikle mali amaçlı ol-

maları hasebiyle çevreye yararlı vergiler olarak kabul edilmeleri daha

doğru olacaktır. Bu bakımdan, konuya ilişkin birçok çalışmanın aksi-

ne, Çevre Temizlik Vergisi ile Motorlu Taşıtlar ve Özel Tüketim Vergi-

lerini birbirinden ayırmak gerekmektedir.

Bu doğrultuda, öncelikle

çevrenin korunması, tali olarak ise belediyelere gelir getirme amaçla-

rıyla ihdas edilmesi sebebiyle Türkiye’deki tek çevre vergisi olan Çevre

Temizlik Vergisi müstakil olarak incelenmeli, çevreye dolaylı olarak

yararları olduğu belirtilen diğer vergilere ise ‘Çevreye Yararlı Vergi-

ler’ başlığı altında yer verilmelidir. Karbon salımına ve hava kirliliğine

sebep olan akaryakıt ürünleri üzerinden alınabilen Katma Değer Ver-

gisinin bu kapsamda değerlendirilip değerlendirilemeyeceği üzerinde

ise ayrıca durulmalıdır.

durumunda kalan kirletenin sınırlı çevresel varlıkları rasyonel kullanacağı varsa-

yılmıştır.” Nükhet Yılmaz Turgut, Çevre Politikası ve Hukuku, İmaj Yayınevi, 2.

Baskı, Ankara, 2009, s. 123. Buna göre, çevre vergileri, önleme ve ihtiyat ilkelerinin

yanı sıra, kirleten öder ilkesinin de önemli araçlarından biri olabilmektedir.

Canbay, s. 209.

Ayşen Satır Reyhan, “Çevre Ekonomisinde Çevre Vergileri Uygulamaları”,

Hitit

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,

Y. 7, S. 1, Haziran 2014, s. 116.

Literatürde, OECD ve Avrupa Birliği raporlarında, çevre vergilerinin; özel çev-

resel amaçlı vergiler ve yeniden tasarlanan vergiler; önleyici çevre vergileri ve

destekleyici çevre vergileri; çevresel vergiler ve çevresel nitelikli diğer vergiler;

enerji, ulaştırma, kirlilik ve doğal kaynak vergileri gibi sınıflandırmalara tabi tu-

tulduğu görülmekte ise de, bunlar, vergilerin salınma amaçlarına ilişkin değil-

dirler. Bir başka ifade ile, bu çalışmada öngörülen ayrımı ihtiva etmemektedirler.

Bahse konu sınıflandırmalara ilişkin ayrıntılı bilgi için bkz. Cihat Öner, “Çevre

Vergileri Üzerine Kavramsal Bir Deneme: Terminoloji ve Uyumlaştırma Problem-

leri”,

Ankara Barosu Dergisi,

S. 2014/3, s. 136-157. Sibel Bilgin – Işıl Fulya Orku-

noğlu, “Fiskal ve Ekstrafiskal Amaçlar Bağlamında 1970’lerden Günümüze Çevre

Vergileri”,

Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,

S. 12/1, Y.

2010, s. 77-108. Yusuf Şahin, “Türk Vergi Sisteminin ‘Çevresel Vergiler’ Açısından

Değerlendirilmesi”,

Vergi Sorunları Dergisi,

S. 133, Ekim 1999, s. 130-131. Canbay,

s. 215 vd. European Commission, Environmental Taxes – A Statistical Guide, s.

12 vd. Bazı yazarlarsa, Çevre Temizlik Vergisi de dâhil Türkiye’de çevre vergisi

bulunmadığını ileri sürmekte, ‘çevresel amaçlı vergiler’ şeklinde bir kategori oluş-

turarak Katma Değer Vergisi hariç yukarıda belirtilen tüm vergileri bu kapsamda

değerlendirmektedir. Bkz. Biltekin Özdemir, “Küresel Kirlenme Sürdürülebilir

Ekonomik Büyüme ve Çevre Vergileri”,

Maliye Dergisi,

S. 156, Ocak-Haziran 2009,

s. 28 vd.