119

TBB Dergisi 2015 (119)

Can AZER / Mazlum DOĞAN

309

luma karşı imtiyazlarının, ayrıcalıklarının değil, topluma karşı olan

görev ve sorumluluklarının belirtilmesi hedeflenmektedir. Bu açıdan

önemli olan, görsel ve işitsel iletişim kuruluşlarının demokrasinin ve

sosyal yapının işlemesinde üstlendiği rolün vurgulanmasıdır.

Bütün bu işlevleri yüklenmiş olan medya kuruluşları, -diğer bir-

çok alanda olduğu gibi- neoliberal politikaların etkisi altında ciddi ser-

maye değişikliklerine maruz kalmaktadırlar. Gazetecilik mesleğinin

“cazip” bir hal almasıyla birlikte bu alanda yaşanan sorunlar da farklı-

laşmaya başlamıştır. Başta “kurumsallaşma” olmak üzere; tekelleşme

ve daha çok oligopolleşme, medya sahiplerinin medya dışı işlere gir-

meleri ya da medya dışında olan sermayedarların bu cazibeye kapılıp

medyanın içerisinde yer alma çabaları, toplumu yakından ilgilendiren

tartışmalara neden olmaktadır. Medyanın değişen (dejenere olan) ha-

ber verme ve yayın anlayışı, onun yukarıda bahsettiğimiz anlamda

dördüncü kuvvet olmaktan çıkıp

kuvvetlilerin (güçlülerin) medyası-

na evrilmesinin veya birinci kuvvet hâline gelme çabasının doğal bir

sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönüşümle birlikte; manipü-

lasyon amaçlı haberler, özel hayatların gizliliğinin ihlali, kişisel çıkar-

ların ön plana çıkması ve kamu yararının göz ardı edilmesi gibi çok

ciddi sorunlar medya alanında boy göstermeye başlamıştır.

Medyadaki bu ciddi sermaye ve zihniyet değişikliğinin yarattığı

en önemli sorunlardan biri medya yoluyla yapılan kişilik hakları ih-

lalleridir. Dolayısıyla kişilik hakları ihlalleri sorununa geçmeden önce

değişen sermaye yapısının nedenlerine kısaca değinilmesi yerinde ola-

caktır.

B. Medyanın Sermaye Yapısındaki Değişiklikler ve Bu

Değişikliklerin Nedenleri

Yakın zamana kadar kamu yayıncılığı denildiği zaman, yalnızca

devletin tekelinde olan ve birçok ülkede iktidardaki partinin ya da

Sabri Tekir, “Düşünce Hürriyeti ve Medya Boyutu”,

Yeni Türkiye İnsan Hakları

Özel Sayısı

, S.22, 1998, s.876.

Fikret İlkiz ve Barış Günaydın, “Kişilik hakları-Medya Etik ve Yargı Ka-

rarları”,

lar%20pdf/01Fikret%20%C4%B0LK%C4%B0Z%20ve%20Bar%C4%B1s%20

G%C3%9CNAYDIN.pdf, (erişim tarihi, 05.12.2014).