119

KKTC’deki Kişilik Hakları İhlallerinin Medya-Sermaye İlişkileri Perspektifinden Değerlendirilmesi ...

310

dikta rejimlerinin sözcülüğünü yapan radyo ya da televizyonlar akla

geliyordu.

Zamanla, devlet tekelinde olan radyo ve televizyon kuru-

luşları yanında, özel teşebbüsler de bu yayın alandaki yerlerini aldılar.

Devlet tekellerinin yıkılıp özel teşebbüslerin bu alana kaymasın-

da, serbest piyasa ekonomisinin ve neoliberal politikaların büyük et-

kisi olmuştur. Ancak izlenen bu neoliberal politikalar neticesinde tam

rekabet ve serbest girişim koşulları içerisinde çalışan görsel ve işitsel

iletişim sektöründe oligopolleşmeye doğru hızlı bir kayış olduğu da

muhakkaktır. Sonda söylenecek şeyi başta vurgulamak adına, kapita-

lizmin ve onun ileri bir aşaması olan neoliberalizmin, bazılarının söy-

lediğinin aksine hukuki ve etik davranmayı kendiliğinden sağlamadığı

vurgulanmalıdır. Bu bağlamda, kârları maksimize etme hedefinin her

sınırı yıkan yegâne kriter olarak ön plana çıkması, medyanın ve medya

mensuplarının araçsallaştırılması sonucunu doğurabilmektedir.

Bu alanda Türkiye, dünya ve KKTCMedyası’na bakıldığında, med-

yadaki bu sermaye ve zihniyet yapılarının şekillenmesinde ekonomik

ve siyasi nedenlerin ön planda olduğu görülecektir.

1. Ekonomik Nedenler

Medyadaki değişen sermaye yapısının ortaya çıkmasına ilk neden

olarak büyük sermayenin sektöre girişi gösterebilir. Özellikle, geçmiş-

ten beri bu alanda faaliyet gösteren, asıl işleri basın ve yayın olan kü-

çük işletmelerin yerini bu alandan olmayan büyük sermayenin alma-

sı, medya alanında da kâr amacına yönelimin artmasında önemli bir

etken olmuştur.

Dolayısıyla gazete ve dergiler daha çok kâr amacıyla

piyasaya sürülmeye başlanmıştır. Başka bir ifadeyle, özellikle 1990’lı

yıllardan itibaren reklam sektörünün de etkisiyle medya alanında ar-

tan kâr oranları, bu alanda büyük sermayelerin yoğunlaşmasının baş-

lıca nedenlerinden biri olmuştur. Bu etkenlere, görsel ve işitsel iletişim

gibi etki gücü çok yüksek bir alanda güce sahip olmanın avantajları

Hıfzı Topuz, “Global iletişim”, İletişim Araştırmaları Derneği, Temmuz 98, s.4.

Çetin Özek, “Basında Tekelleşme”, Basın Özgürlüğünden Bilgilenme Hakkına,

Alfa Yayınları, Der. Çetin Özek, İstanbul, 1999, s. 550; Beybin Kejanlıoğlu, Gülse-

ren Adaklı ve Sevilay Çelenk, “Yayıncılık Alanında Mülkiyet ve Kontrol”, Medya

Politikaları, İmge Kitabevi,

Kejanlıoğlu, Sevilay Çelenk ve Gülseren

Adaklı, Ankara,2001.s.152, Ersan İlal, İletişim, Yığınsal İletim Araçları ve Toplum,

Der Yayınları, İstanbul, 2007., s.47.