119

TBB Dergisi 2015 (119)

Salih POLATER

401

diği söylenemez. Dolayısıyla bu ürünlerin ticari maksatla kullanılması

patent hakkına tecavüz sayılır.

Patent sahibinin rızası olmaksızın patentli ürünleri üreten üreti-

cinin veya bu ürünleri piyasaya süren diğer bir mütecavizin patent

sahibine tazminat ödemiş olması, patent sahibinin bu ürünlerin pi-

yasaya sürülmesine rıza gösterdiği anlamına gelmemektedir. Başka

bir deyişle, tazminat edimleri, patent sahibinin geçmişte mevcut ol-

mayan onayının yerine geçmemektedir. Patent sahibine ödenen taz-

minat, uğranılan zararı giderir ve ekonomik dengeyi sağlar.

Ödenen

tazminat mütecavize ayrıca patentten faydalanma imkânı vermemek-

tedir. Bu sebeple, mütecaviz tarafından satışa sunulmuş ürünler ba-

kımından PatentKHK’nın 76. maddesi anlamında hak tükenmemiştir.

Dolayısıyla toptancı ya da perakendeci, patentten doğan hakların tü-

kendiği gerekçesi ile kendilerine karşı bir hak iddiasında bulunula-

mayacağını def’i olarak ileri süremezler. Aksi takdirde patent sahibi,

tecavüzün durdurulması veya el konulması ve diğer taleplerini ileri

süremeyecek, böylece rızası dışında üretilip piyasaya sürülen ürünle-

rin dolaşımı nedeniyle patent sahibinin hakları zedelenmeye devam

edecektir.

Açıklanan sebeplerle, mehaz kanundaki düzenlemeye iliş-

kin bu görüşün Türk hukuku bakımından kabul edilmesi yerinde ol-

mayacaktır.

Tükenme kavramı için bkz. Sabih Arkan, “Marka Hakkının Tüketilmesi”, Prof.

Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 203; Adem Aslan, Fikri Mülkiyet Hak-

larının Tükenmesi, İstanbul 2004, s. 190 vd.; Hamdi Pınar, “Marka Hukukunda

Hakların Tükenmesi”, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul

2000, s. 907 vd.; Cahit Suluk/Ali Orhan, Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku Cilt

III Tasarımlar, Ankara 2008, s. 108 vd.; Ünal Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku,

İstanbul 2012, s. 446.

Uzunallı, s. 489.

Wolfgang Götz, “Schaden und Bereicherung in der Verletzerkette”, Gewerblicher

Rechtsschutz und Urheberrecht (Grur), Köln 2001, S. 4, s. 297 vd.; Henrik Holzap-

fel, “Zur Haftung einer Mehrheit von Verletzern”, GRUR, 2012, S. 3, s. 245; Ale-

xander Zahn, Die Herausgabe des Verletzergewinns, Köln 2005, s. 157, 158; BGH,

GRUR, 2009, S. 9, s. 856 pn. 73–79 – Tripp-Trapp-Stuhl (Tripp-Trapp-Sandalye

Kararı).

Buna karşılık fikir ve sanat eserleri hukukumuzda durum tamamen aksi yöndedir.

Şöyle ki, FSEK m. 68 gereği üç katı telif tazminatı talep eden hak sahibi bakımın-

dan ilgili ürünlerin mülkiyetinin tanınmasını ya da bu ürünlere el konulmasını is-

teyemez. Bu halde taraflar arasında farazi bir sözleşme ilişkisinin doğduğu kabul

edilir. Bu ilişki gereği de hak sahibi, sonraki kullanımlara müdahale edemez, bkz.

Suluk/Orhan, s. 109 vd.