119

TBB Dergisi 2015 (119)

Sami DOĞRU

505

neden olmuş; sahildar devletler arasındaki karşılıklı bu iddiaların ça-

kışması da işletilecek doğal kaynakların bulunduğu deniz alanlarının

sınırlandırılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.

Bu kapsamda, 20. yy’ın

ikinci yarısında devletler arasında deniz yetki alanlarının sınırlandı-

rılmasına yönelik anlaşmalarda önemli artış kaydedilmiştir. Bugün

dünyada mevcut yaklaşık 400’ü aşkın deniz yetki alanı uyuşmazlığın-

dan 190’a yakını anlaşmalarla belirlenmiştir. Bununla birlikte, daha

barışçı yollarla sınırlandırmayı bekleyen pek çok uyuşmazlık çözüm

beklemektedir.

İşte Doğu Akdeniz de bu tür uyuşmazlıkları bünyesinde barın-

dırmaktadır. Son yıllarda bölgede yeni hidrokarbon kaynaklarının

keşfi, uzun yıllardır gündemi meşgul eden ve ortaya çıkışı ile çözüle-

memesinin yegâne sorumlusu Rum tarafı olan

Kıbrıs Uyuşmazlığının

Sertaç H. Başeren’in isabetle belirttiği gibi,

denize yayılarak daha da

tehlikeli boyutlara ulaşmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, Doğu

Akdeniz’de bir kısmı tespit edilen ve bir kısmı da varsayılan hidro-

karbon kaynaklarına yönelik son gelişmeler ele alınacak, müteakiben

Türkiye’nin ulusal çıkarlarını da gözeten ve uluslararası hukuka uy-

gun olarak yapılacak bir kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge

sınırlandırmasının ana hatları ortaya konacaktır. Ayrıca Türkiye’nin

bölgedeki başat durumunu yeniden kazanabilmesi için yapması gere-

kenler özetlenecektir.

I. Doğu Akdeniz’deki Hidrokarbon Kaynakları

A. Doğu Akdeniz ve

Önemi

Tarihin değişik dönemlerinde büyük savaşlara sahne olmuş olan

Doğu Akdeniz aslında birçok tarihçi ve yazarın

“verimli hilal”

dedikle-

ri bölgede yer alır

(Bkz. Harita 1). Tarih boyunca oluşan uygarlıkların

R.R. Churchill ve A.V. Lowe, The Law of the Sea, Manchester University Press

1999, s. 181.

Gerald H. Blake, “World Maritime Boundary Delimitation: The State of Play”,

Maritime Boundaries and Ocean Resources, Ed.: Gerald Blake, London 1987, s. 3.

Sertaç Hami Başeren, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılma-

sı Sorunu: Tarafların Görüşleri, Uluslararası Hukuk Kurallarına Göre Çözüm ve

Sondaj Krizi”, Doğu Akdeniz’de Hukuk ve Siyaset, Yay. Haz.: Sertaç Hami Başe-

ren, AÜSBF, Ankara 2013, s. 254.

Daniel Pipes, Greater Syria: The History of an Ambition, Oxford University Press,

Londra 1990, s. 15.